ตับพังเพราะเหล้า ไขปริศนาเซลล์ตับติด "ลูปนรก" หยุดซ่อมตัวเอง แม้หยุดดื่มแล้วก็ตาม
ในร่างกายของเรา มีอวัยวะชิ้นหนึ่งที่เปรียบเสมือนนักรบผู้ไม่เคยยอมแพ้ มันคือ "ตับ" อวัยวะมหัศจรรย์ที่มีความสามารถพิเศษในการฟื้นฟูตัวเองได้อย่างน่าทึ่ง ไม่ว่าเราจะเผชิญกับความเสียหายจากการติดเชื้อหรือสารพิษ ตับก็มักจะสามารถซ่อมแซมและสร้างเซลล์ใหม่ขึ้นมาทดแทนได้อย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย
แต่ทว่า มีศัตรูตัวฉกาจอยู่ชนิดหนึ่งที่สามารถทำลายความสามารถอันน่าอัศจรรย์นี้ลงได้อย่างสิ้นเชิง ศัตรูตัวนั้นก็คือ "แอลกอฮอล์" ครับ โรคตับที่เกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์เป็นหนึ่งในสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของโลก โดยคร่าชีวิตผู้คนไปปีละกว่าสามล้านคน
และสิ่งที่น่าเศร้าและเป็นปริศนาทางการแพทย์มาอย่างยาวนานก็คือ ทำไมในผู้ป่วยโรคตับแข็งหรือตับอักเสบจากแอลกอฮอล์ในระยะท้ายๆ ตับถึงได้สูญเสียความสามารถในการฟื้นฟูตัวเองไป แม้ว่าผู้ป่วยจะได้ตัดสินใจหักดิบและหยุดดื่มอย่างเด็ดขาดแล้วก็ตาม?
มันเกิดอะไรขึ้นกับนักรบผู้แข็งแกร่งที่จู่ๆ ก็ยอมวางอาวุธและปล่อยให้ตัวเองเดินไปสู่ภาวะตับวาย ซึ่งมีหนทางรอดชีวิตเพียงทางเดียวคือการรอคอยการปลูกถ่ายตับ
วันนี้ ผมมีเรื่องราวการค้นพบครั้งสำคัญที่จะมาไขปริศนานี้ให้กระจ่างครับ ทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยชั้นนำในสหรัฐอเมริกาได้ตีพิมพ์ผลงานการศึกษาที่น่าตื่นเต้นลงในวารสารระดับโลกอย่าง Nature Communications
พวกเขาได้ค้นพบว่าแอลกอฮอล์ไม่ได้เพียงแค่ทำลายเซลล์ตับ แต่ยังได้วางกับดักอันแยบยลที่ผลักให้เซลล์ตับเข้าไปติดอยู่ใน "ลูปนรก" ซึ่งเป็นสภาวะกึ่งกลางที่เซลล์ไม่สามารถทำงานได้ตามปกติและก็ไม่สามารถแบ่งตัวเพื่อซ่อมแซมตัวเองได้เช่นกัน และที่สำคัญที่สุดคือ พวกเขาได้ค้นพบกลไกที่อยู่เบื้องหลังกับดักนี้ ซึ่งอาจนำไปสู่แนวทางการรักษาแบบใหม่ที่จะช่วยปลดปล่อยเซลล์ตับให้เป็นอิสระและกลับมาทำหน้าที่ฟื้นฟูตัวเองได้อีกครั้ง
เพื่อที่จะเข้าใจถึงกลไกอันเลวร้ายของแอลกอฮอล์ เราต้องทำความเข้าใจถึงความมหัศจรรย์ของตับกันก่อนครับ
จากการศึกษาอย่างยาวนาน ทีมนักวิจัยพบว่าเมื่อตับได้รับความเสียหาย เซลล์ตับที่โตเต็มวัยจะเริ่มกระบวนการที่น่าทึ่ง นั่นคือการ "ย้อนวัย" ตัวเองกลับไปสู่สภาพที่คล้ายกับเซลล์ต้นกำเนิดในสมัยที่เรายังเป็นทารกในครรภ์
เซลล์ที่กลับสู่สภาพวัยเยาว์นี้จะได้รับพลังในการแบ่งตัวอย่างรวดเร็วเพื่อสร้างเซลล์ใหม่ขึ้นมาทดแทนส่วนที่สึกหรอ และเมื่อภารกิจซ่อมแซมเสร็จสิ้น พวกมันก็จะเติบโตกลับมาเป็นเซลล์ตับที่สมบูรณ์พร้อมทำงานอีกครั้งหนึ่ง นี่คือวงจรแห่งการฟื้นฟูที่ทำให้ตับของเราแข็งแกร่งทนทาน
แต่เมื่อนักวิจัยได้นำเนื้อเยื่อตับของผู้ป่วยโรคตับจากแอลกอฮอล์มาตรวจสอบ พวกเขาก็ได้พบว่าวงจรอันสวยงามนี้ได้พังทลายลง เซลล์ตับที่เสียหายจากแอลกอฮอล์นั้นได้พยายามที่จะย้อนวัยเพื่อเข้าสู่โหมดการซ่อมแซมตัวเอง แต่พวกมันกลับไปไม่ถึงจุดหมาย พวกมันติดค้างอยู่ในสภาวะกึ่งๆ กลางๆ ที่ไม่ได้เป็นทั้งเซลล์ที่ทำงานได้และไม่ได้เป็นทั้งเซลล์ที่แบ่งตัวได้
และนี่คือจุดเริ่มต้นของภาวะตับวาย เมื่อเซลล์ส่วนใหญ่ติดอยู่ใน "ลูปนรก" นี้ ภาระทั้งหมดจึงตกอยู่กับเซลล์ส่วนน้อยที่ยังเหลือรอด ซึ่งในที่สุดก็จะถูกดึงเข้ามาติดอยู่ในวังวนเดียวกันนี้จนหมด
เพื่อค้นหาว่าอะไรคือสาเหตุที่ทำให้เซลล์ติดอยู่ในสภาวะนี้ นักวิจัยได้เจาะลึกลงไปในระดับโมเลกุลเพื่อตรวจสอบกระบวนการสร้างโปรตีนของเซลล์ โดยเฉพาะขั้นตอนที่เรียกว่า "RNA Splicing" ซึ่งเป็นกระบวนการตัดต่อสารพันธุกรรม RNA ที่คัดลอกมาจาก DNA อีกทีหนึ่ง ก่อนที่จะส่งไปเป็นพิมพ์เขียวในการสร้างโปรตีน
และพวกเขาก็ได้พบกับความผิดปกติครั้งใหญ่ ในเซลล์ตับที่เสียหายจากแอลกอฮอล์ กระบวนการตัดต่อนี้เกิดความผิดพลาดอย่างมโหฬาร ส่งผลให้พิมพ์เขียวที่ใช้สร้างโปรตีนนับพันชนิดผิดเพี้ยนไปหมด ความผิดพลาดที่ร้ายแรงที่สุดคือการทำให้โปรตีนที่จำเป็นต่อการฟื้นฟูเซลล์ถูกส่งไปผิดที่แทนที่มันจะเข้าไปทำงานในนิวเคลียสซึ่งเป็นศูนย์บัญชาการของเซลล์ มันกลับถูกส่งไปติดค้างอยู่ที่ส่วนอื่นของเซลล์ ทำให้แม้ว่าเซลล์จะพยายามสร้างโปรตีนเพื่อซ่อมแซมตัวเองมากแค่ไหน มันก็ไร้ประโยชน์
เมื่อสืบสาวลึกลงไปอีกชั้น นักวิจัยก็ค้นพบตัวการที่แท้จริงที่ทำให้กระบวนการตัดต่อทั้งระบบต้องพังทลายลง นั่นคือการขาดหายไปของโปรตีนตัวหนึ่งที่ชื่อว่า ESRP2 ซึ่งทำหน้าที่เป็นเหมือนกรรไกรช่างตัดต่อมือฉมัง และสาเหตุที่ทำให้โปรตีน ESRP2 หายไปก็ไม่ใช่ใครอื่น แต่คือ "การอักเสบ" เรื้อรังที่เกิดจากการที่ตับต้องต่อสู้กับพิษของแอลกอฮอล์มาเป็นเวลานานนั่นเอง
การอักเสบนี้ได้ไปกดการทำงานของยีนที่สร้างโปรตีน ESRP2 จนทำให้เซลล์ตับสูญเสียช่างตัดต่อคนสำคัญไป และนี่คือการค้นพบที่มอบความหวังครั้งใหม่ เพราะมันได้ชี้เป้าหมายที่ชัดเจนสำหรับการพัฒนายาในอนาคต หากเราสามารถคิดค้นยาที่สามารถลดการอักเสบในตับหรือช่วยฟื้นฟูการทำงานของโปรตีน ESRP2 ได้ เราก็อาจจะสามารถทำลาย "ลูปนรก" นี้ลงและคืนความสามารถในการฟื้นฟูตัวเองอันน่าทึ่งให้กับตับได้อีกครั้งหนึ่งครับ
แหล่งอ้างอิง:
1. Touchstone, L. A. (2025, September 10). Chronic alcohol use halts liver cell regeneration, new study finds. Medical Xpress. Retrieved from https://medicalxpress.com/news/2025-09-chronic-alcohol-halts-liver-cell.html
2. Chembazhi, U.V., et al. (2025). Dysregulated RNA splicing impairs regeneration in alcohol-associated liver disease. Nature Communications. DOI: 10.1038/s41467-025-63251-2
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
