คุณเป็นคนนอนแบบไหน พบคนกลุ่มหนึ่งสุขภาพจิตแย่แต่นอนดีอย่างน่าประหลาด
ผมพบว่าเรามักจะมีวิธีแบ่งประเภทของผู้คนในเรื่องต่างๆ ออกเป็นหมวดหมู่ง่ายๆ เพื่อความสะดวกในการทำความเข้าใจ เช่น คนกินจุกับคนกินน้อย คนออกกำลังกายกับคนไม่ออกกำลังกาย และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของการนอน ที่เรามักจะแบ่งคนออกเป็นเพียงแค่ "คนนอนดี" กับ "คนนอนไม่ดี" เท่านั้น
แต่ในความเป็นจริงแล้ว โลกแห่งการนอนหลับนั้นมีความซับซ้อนและหลากหลายกว่าที่เราเคยจินตนาการไว้มากนัก คนสองคนที่ต่างก็บ่นว่า "นอนไม่หลับ" เหมือนกัน อาจกำลังเผชิญกับปัญหาที่มาจากคนละสาเหตุโดยสิ้นเชิง และต้องการแนวทางการดูแลที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง
การมองการนอนหลับเป็นเพียงมิติเดียวๆ จึงอาจทำให้เราพลาดโอกาสที่จะเข้าใจความเชื่อมโยงอันลึกซึ้งระหว่างการพักผ่อน สุขภาพจิต ประสิทธิภาพทางความคิด และแม้กระทั่งรูปแบบการทำงานของสมองของเราไปอย่างน่าเสียดาย
วันนี้ ผมมีเรื่องราวจากการศึกษาทซึ่งเปรียบเสมือนการเปิดแผนที่ฉบับใหม่ที่ช่วยให้เรานำทางในดินแดนอันซับซ้อนของการนอนหลับได้ดีขึ้น
ทีมนักวิจัยนานาชาติได้ตีพิมพ์ผลงานชิ้นโบแดงนี้ลงในวารสาร PLOS Biology โดยใช้แนวทางใหม่ที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน
พวกเขาไม่ได้เริ่มต้นด้วยการตั้งสมมติฐานว่าคนเราควรจะเป็นแบบนั้นแบบนี้ แต่ปล่อยให้ข้อมูลเป็นผู้เล่าเรื่องด้วยตัวเอง ทีมวิจัยได้รวบรวมข้อมูลสุขภาพ แบบสอบถามด้านจิตใจและไลฟ์สไตล์ และที่สำคัญที่สุดคือภาพสแกนการทำงานของสมอง (fMRI) จากคนหนุ่มสาวสุขภาพดีกว่า 770 คน
แล้วใช้เทคนิคทางสถิติขั้นสูงเพื่อค้นหารูปแบบที่ซ่อนอยู่ และสิ่งที่ข้อมูลได้เปิดเผยออกมานั้นก็คือ คนเราไม่ได้มีแค่สองด้านของเหรียญ แต่สามารถจำแนกโปรไฟล์การนอนหลับออกได้ถึง 5 รูปแบบที่แตกต่างกัน โดยแต่ละรูปแบบก็มีลายเซ็นที่เป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง ซึ่งเชื่อมโยงกับสุขภาพกาย สุขภาพจิต และการเดินสายวงจรในสมองที่ไม่เหมือนใคร
โปรไฟล์แรกที่พบนั้นเป็นกลุ่มที่ชัดเจนที่สุดและน่าจะคุ้นเคยกันดีที่สุด นั่นคือ "กลุ่มนอนแย่ สุขภาพจิตพัง" คนในกลุ่มนี้คือผู้ที่กำลังเผชิญกับปัญหาการนอนอย่างรอบด้าน ตั้งแต่การใช้เวลาเข้านอนที่ยาวนาน การตื่นกลางดึกบ่อยครั้ง ไปจนถึงความรู้สึกอ่อนเพลียในตอนกลางวัน
ซึ่งทั้งหมดนี้มีความสัมพันธ์อย่างแนบแน่นกับระดับของความเครียด ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้าที่สูงขึ้นอย่างชัดเจน ภาพสแกนสมองของพวกเขายังเผยให้เห็นถึงการเชื่อมต่อที่ผิดปกติระหว่างสมองส่วนที่รับรู้ความรู้สึกทางกายกับส่วนอื่นๆ ซึ่งอาจเป็นคำอธิบายว่าทำไมพวกเขาถึงได้ไวต่อสิ่งรบกวนและนอนหลับได้ยากกว่าคนทั่วไป
แต่โปรไฟล์ที่สองที่ค้นพบนั้นกลับสร้างความประหลาดใจให้กับวงการวิจัยเป็นอย่างมาก นั่นคือ "กลุ่มอึด ถึก ทน" คนในกลุ่มนี้มีระดับปัญหาสุขภาพจิตและความเครียดที่สูงไม่แพ้กลุ่มแรกเลย
แต่สิ่งที่แตกต่างคือ พวกเขากลับรายงานว่าตนเอง ยังคงนอนหลับได้ดีอย่างน่าเหลือเชื่อ นักวิจัยเรียกภาวะนี้ว่าความยืดหยุ่นของการนอนหลับ มันคือปรากฏการณ์ที่คนบางกลุ่มดูเหมือนจะมีเกราะป้องกันที่ทำให้ระบบการนอนของพวกเขาทนทานต่อพายุอารมณ์ที่โหมกระหน่ำได้อย่างน่าทึ่ง การค้นพบคนกลุ่มนี้คือความหวังครั้งสำคัญ เพราะมันได้จุดประกายคำถามใหม่ว่า อะไรคือความลับทางชีวภาพหรือปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมที่ทำให้คนกลุ่มนี้สามารถปกป้องการนอนของตัวเองไว้ได้
ในขณะเดียวกัน ก็มีโปรไฟล์อื่นๆ ที่สะท้อนถึงแง่มุมที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้นของการนอนหลับ เช่น "กลุ่มนอนน้อย สมองล้า" ซึ่งเป็นกลุ่มของคนที่นอนหลับในระยะเวลาที่สั้นกว่าปกติอย่างชัดเจน แม้พวกเขาอาจจะไม่ได้รู้สึกว่าคุณภาพการนอนของตนเองแย่ แต่ผลกระทบที่เกิดขึ้นกลับไปปรากฏอยู่ที่ประสิทธิภาพทางความคิดที่ลดลง ทั้งความแม่นยำและความเร็วในการทำงานต่างๆ
ภาพจากสมองของพวกเขายังบ่งชี้ถึงภาวะที่สมองอาจจะต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อชดเชย หนี้การนอนที่สะสมอยู่ นอกจากนี้ยังมี "กลุ่มพึ่งยาและชอบเข้าสังคม" ที่มีลักษณะเด่นคือการใช้ยานอนหลับ แต่กลับมีความพึงพอใจในชีวิตสังคมที่สูง และ "กลุ่มหลับไม่สนิท คิดมาก" ที่มีปัญหาการตื่นกลางดึกบ่อยๆ ซึ่งสัมพันธ์กับความวิตกกังวลและความคิดฟุ้งซ่าน
การจำแนกตัวตนของการนอนหลับออกเป็น 5 รูปแบบนี้ ไม่ใช่แค่การจัดหมวดหมู่ที่น่าสนใจเท่านั้น แต่มันมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อแนวทางการดูแลสุขภาพในอนาคต มันสอนให้เรารู้ว่าการแก้ปัญหาเรื่องการนอนไม่ใช่แค่การบอกให้คน "นอนมากขึ้น" เท่านั้น
แต่เราต้องทำความเข้าใจถึงรากของปัญหาที่อาจจะมาจากสุขภาพจิต พฤติกรรม หรือแม้กระทั่งการทำงานของสมองที่แตกต่างกันไปในแต่ละคน และที่สำคัญที่สุดคือ มันได้มอบหลักฐานทางกายภาพที่จับต้องได้ ผ่านภาพสแกนสมองที่แสดงให้เห็นว่าปัญหาการนอนไม่ใช่แค่ความรู้สึกแต่มันคือสิ่งที่เปลี่ยนแปลงการเดินสายวงจรในสมองของเราได้อย่างแท้จริง
และมันก็ได้เปิดประตูสู่ยุคใหม่ของการทำความเข้าใจตัวเอง ที่เราจะสามารถมองลึกลงไปกว่าแค่จำนวนชั่วโมงบนนาฬิกา และเริ่มสำรวจความสัมพันธ์อันซับซ้อนระหว่างการนอนหลับ อารมณ์ความรู้สึก และวิถีชีวิตของเราได้อย่างมีความหมายมากขึ้น
แหล่งอ้างอิง:
Perrault, A. A., Kebets, V., Kuek, N. M. Y., Cross, N. E., Tesfaye, R., Pomares, F. B., et al. (2025). Identification of five sleep-biopsychosocial profiles with specific neural signatures linking sleep variability with health, cognition, and lifestyle factors. PLOS Biology, 23(10), e3003399. https://doi.org/10.1371/journal.pbio.3003399
- 35
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
