🔬 ไม่ใช่แค่กับมะเร็งเลือด! นักวิทย์ ‘ติดอาวุธ’ ให้เซลล์ CAR-T จนกำจัด ‘เนื้องอกแข็ง’ ได้สำเร็จ
ทุกคนเคยได้ยินชื่อ “เซลล์ CAR-T” (CAR T-cells) ไหมครับ? มันคือหนึ่งในความก้าวหน้าที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของการแพทย์ยุคใหม่ เปรียบเสมือนการนำเซลล์ภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยออกมา “อัปเกรด” ทางพันธุกรรม ให้กลายเป็น “เซลล์นักฆ่า” ที่มีเป้าหมายเดียวคือการไล่ล่าและทำลายเซลล์มะเร็ง
เทคโนโลยีนี้ได้พลิกโฉมการรักษามะเร็งเม็ดเลือด และช่วยชีวิตผู้คนมาแล้วมากมาย... แต่ที่ผ่านมา มันกลับใช้ไม่ได้ผลกับมะเร็งส่วนใหญ่ที่ก่อตัวเป็น “เนื้องอกแข็ง” (solid tumours) เช่น มะเร็งปอด, มะเร็งเต้านม หรือมะเร็งต่อมลูกหมาก
แต่ล่าสุด ความหวังครั้งใหม่ก็ได้ถือกำเนิดขึ้น เมื่อนักวิทยาศาสตร์ได้ทำการ “ติดอาวุธ” ให้กับเซลล์ CAR-T เหล่านี้ จนมันสามารถกำจัดเนื้องอกแข็งขนาดใหญ่ในหนูทดลองได้สำเร็จเป็นครั้งแรก!
“เนื้องอกหายไป... หายไปอย่างสมบูรณ์” จุน อิชิฮาระ (Jun Ishihara) จากอิมพีเรียลคอลเลจลอนดอนกล่าว
🧱 ทำไม “เนื้องอกแข็ง” ถึงรับมือยาก?
ปัญหาที่ทำให้เซลล์ CAR-T เอาชนะเนื้องอกแข็งไม่ได้นั้นมีอยู่ 2 ข้อหลักๆ ครับ
- 1.การปลอมตัว: เซลล์ในเนื้องอกแข็งไม่ได้มีโปรตีนกลายพันธุ์บนผิวเซลล์ที่เหมือนกันทั้งหมด ทำให้เซลล์นักฆ่า “จำหน้า” ได้ไม่ครบทุกตัว
- 2.เกราะป้องกัน: เนื้องอกแข็งเก่งกาจในการสร้างสัญญาณ “อย่าโจมตีฉัน” เพื่อขัดขวางการโจมตีของระบบภูมิคุ้มกัน
⚔️ การ “ติดอาวุธ” ที่เคยล้มเหลว
ที่ผ่านมา นักวิจัยพยายาม “ติดอาวุธ” ให้เซลล์ CAR-T ด้วยการทำให้มันผลิตโปรตีนกระตุ้นภูมิคุ้มกันที่ทรงพลังอย่างอินเตอร์ลิวคิน 12 (interleukin 12) ซึ่งเปรียบเสมือนการเปิด “โหมดคลั่ง” ให้เซลล์นักฆ่า
แต่มันก็คลั่งเกินไป... การกระตุ้นภูมิคุ้มกันที่รุนแรงนี้ไม่เพียงแต่ทำลายมะเร็ง แต่ยังทำลายเนื้อเยื่อดีๆ ของร่างกายไปด้วยจนเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง
🎯 เทคโนโลยีใหม่: อาวุธนำวิถีสู่คอลลาเจน
นี่คือจุดที่ทีมของอิชิฮาระได้ค้นพบทางออกที่ชาญฉลาดอย่างยิ่ง... พวกเขาหาวิธี “ล็อกเป้า” อินเตอร์ลิวคิน 12 ให้ออกฤทธิ์ เฉพาะภายในเนื้องอกเท่านั้น
Characterizations of CAR-T cells armoured with a collagen-binding IL-12 in vitro.
พวกเขาทำได้อย่างไร?
- 1.สร้างโปรตีนฟิวชัน: พวกเขาเชื่อมอินเตอร์ลิวคิน 12 เข้ากับโปรตีนอีกส่วนหนึ่งที่มีความสามารถในการจับกับคอลลาเจน (collagen)
- 2.เนื้องอกคือบาดแผล: โดยปกติ โปรตีนจับคอลลาเจนนี้จะวิ่งไปหาคอลลาเจนที่ “เปลือย” ออกมาในบริเวณบาดแผลเพื่อช่วยในการรักษา... และเนื้องอกก็มีลักษณะคล้ายกับบาดแผลตรงที่มีคอลลาเจนเปลือยเช่นกัน!
- 3.กลไกการปลดปล่อย: พวกเขาดัดแปลงเซลล์ CAR-T ให้ผลิตโปรตีนฟิวชันนี้ ก็ต่อเมื่อ มันได้เข้าจับกับโปรตีนกลายพันธุ์บนเซลล์มะเร็งต่อมลูกหมากแล้วเท่านั้น
ผลลัพธ์คือ เมื่อเซลล์ CAR-T เข้าโจมตีเนื้องอก โดยจะปล่อย “อาวุธนำวิถี” (อินเตอร์ลิวคิน 12 ที่ติดกับตัวจับคอลลาเจน) ออกมา อาวุธนี้จะเข้าไปจับกับคอลลาเจนภายในเนื้องอกและปักหลักอยู่ตรงนั้น พร้อมกับตะโกนเสียงดังว่า “โจมตีตรงนี้!”
🐭 ผลลัพธ์ที่น่าทึ่งในหนูทดลอง
ผลการทดสอบในหนูทดลองนั้นน่าทึ่งมาก... การรักษานี้สามารถกำจัดเนื้องอกต่อมลูกหมากขนาดใหญ่ได้หมดจด ในหนู 4 จาก 5 ตัว!
และที่สำคัญไปกว่านั้น เมื่อนักวิจัยลองฉีดเซลล์มะเร็งกลับเข้าไปในหนูที่หายดีแล้ว พวกมันกลับไม่เป็นมะเร็งอีก ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเซลล์ CAR-T ที่ติดอาวุธนี้ได้กระตุ้นให้เกิด “ความทรงจำของภูมิคุ้มกัน” ที่มีประสิทธิภาพในระยะยาว
ทีมของอิชิฮาระหวังว่าจะสามารถเริ่มการทดลองทางคลินิกในมนุษย์ได้ภายใน 2 ปีนี้
🏡 มองความหวังโลก สู่การรักษามะเร็งในไทย
มะเร็งยังคงเป็นหนึ่งในสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของคนไทย โดยเฉพาะมะเร็งชนิดเนื้องอกแข็ง เช่น มะเร็งตับ มะเร็งปอด และมะเร็งเต้านม ซึ่งล้วนเป็นความท้าทายครั้งใหญ่ของระบบสาธารณสุขไทย การรักษาที่มีอยู่ในปัจจุบัน แม้จะช่วยยืดอายุผู้ป่วยได้ แต่ก็ยังไม่สามารถตอบโจทย์ได้อย่างสมบูรณ์
การค้นพบทางวิทยาศาสตร์ครั้งล่าสุดจึงถูกมองว่าเป็นแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์ แม้ว่าจะยังอยู่ในขั้นทดลองกับสัตว์ แต่ถือเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนา “ภูมิคุ้มกันบำบัด” (Immunotherapy) ซึ่งเป็นแนวทางการรักษาที่ใช้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อสู้กับเซลล์มะเร็งโดยตรง
หากการวิจัยนี้ประสบความสำเร็จและสามารถนำไปใช้กับมนุษย์ได้จริง ก็อาจกลายเป็นจุดเปลี่ยนครั้งใหญ่ในการรักษามะเร็ง และช่วยเพิ่มโอกาสรอดชีวิตให้กับผู้ป่วยจำนวนมากในอนาคต
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ CAR-T ล้มเหลวกับเนื้องอกแข็ง: เซลล์ CAR-T ซึ่งได้ผลดีกับมะเร็งเม็ดเลือด กลับใช้ไม่ได้ผลกับเนื้องอกแข็ง เพราะเนื้องอกเก่งในการพรางตัวและป้องกันการโจมตี
✅ “ติดอาวุธนำวิถี”: นักวิทย์แก้ปัญหานี้โดยการดัดแปลงเซลล์ CAR-T ให้ปล่อยโปรตีนกระตุ้นภูมิคุ้มกัน (Interleukin 12) ที่ถูก “ล็อกเป้า” ให้ไปจับกับคอลลาเจนภายในเนื้องอกโดยเฉพาะ
✅ ผลลัพธ์ที่น่าทึ่ง: เทคนิคใหม่นี้สามารถกำจัดเนื้องอกต่อมลูกหมากขนาดใหญ่ในหนูทดลองได้หมดจดเป็นครั้งแรก
✅ สร้างภูมิคุ้มกันระยะยาว: หนูที่หายแล้วสามารถป้องกันตัวเองจากการกลับมาของเซลล์มะเร็งได้ ซึ่งเป็นความหวังครั้งใหญ่ของการรักษาในอนาคต
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การ “อัปเกรด” ระบบภูมิคุ้มกันของตัวเองให้กลายเป็นอาวุธชีวภาพที่ฉลาดล้ำเพื่อต่อสู้กับมะเร็ง... ในมุมมองของคุณ นี่คือความก้าวหน้าที่น่าทึ่ง หรือน่ากังวลในแง่ของผลข้างเคียงที่อาจตามมาครับ?
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Sasaki, K., et al. (2025). Collagen-binding IL-12-armoured STEAP1 CAR-T cells reduce toxicity and treat prostate cancer in mouse models. Nature Biomedical Engineering. https://doi.org/qbh2
🙏 ถึงผู้อ่านทุกท่าน
หากคุณชื่นชอบและเห็นคุณค่าของงานที่ผมทำ การสนับสนุนเล็กๆ น้อยๆ จากคุณจะเป็นพลังสำคัญอย่างยิ่ง เปรียบเสมือน 'ค่ากาแฟ' ที่ช่วยต่อลมหายใจ และทำให้ผมสามารถเดินหน้าสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพต่อไปได้ เพื่อให้พื้นที่แห่งการเรียนรู้ของเรายังคงอยู่
ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับความเมตตาจากทุกท่าน เพื่อให้เพจนี้ได้เดินต่อไปครับ
Link สนับสนุนค่ากาแฟ [https://ezdn.app/witlyofficial]
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
