🏛️ ไขปริศนาถนนโรมัน! แผนที่ ‘itiner-e’ เผยเครือข่ายถนน 299,000 กม. ที่เปลี่ยนโลก
“ถนนทุกสายมุ่งสู่กรุงโรม”... เราทุกคนต่างคุ้นเคยกับสุภาษิตนี้ดี มันคือสัญลักษณ์ของอำนาจและโครงสร้างพื้นฐานอันยิ่งใหญ่ของจักรวรรดิโรมัน แต่จะเกิดอะไรขึ้นถ้าผมบอกคุณว่า ตลอดเวลาที่ผ่านมา เราไม่เคยมีแผนที่ที่สมบูรณ์ของ “ถนนทุกสาย” ที่ว่านั้นเลย?
“มันเกิดขึ้นจากความหงุดหงิดอย่างมาก” ทอม บรูชมันส์ (Tom Brughmans) นักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยอาร์ฮุสในเดนมาร์กกล่าว “มันเป็นหัวข้อที่ลึกลับที่สุดในวงการโบราณคดีโรมัน... เรามีสุภาษิตว่า ‘ถนนทุกสายมุ่งสู่กรุงโรม’ แล้วทำไมบนโลกนี้ฉันถึงดาวน์โหลดแผนที่ถนนโรมันทั้งหมดไม่ได้?”
ความหงุดหงิดนั้นได้นำไปสู่โปรเจกต์ที่น่าทึ่งชื่อว่า itiner-e ซึ่งเป็นความพยายามครั้งแรกในการรวบรวมทุกอย่าง ทั้งแผนที่ภูมิประเทศ, ภาพถ่ายดาวเทียม และบันทึกประวัติศาสตร์ เพื่อสร้างชุดข้อมูลแบบเปิด (open dataset) ของเครือข่ายถนนโรมันที่สมบูรณ์ที่สุด
🔗 เครือข่ายที่ใหญ่กว่าที่เราคิด
The Itiner-e road dataset, and two comparisons with the DARMC dataset
ทีมของบรูชมันส์ได้รวบรวมหลักฐานจากงานวิจัยจำนวนมหาศาล และติดตามเส้นทางที่เป็นไปได้จริงของถนนที่เคยรู้จัก เพื่อสร้างแผนที่ของเครือข่ายถนนดังที่มันควรจะเป็นในยุคที่รุ่งเรืองที่สุด (ประมาณปี ค.ศ. 150)
- ●ตัวเลขเดิม: ที่เราเคยเชื่อกันจากแผนที่ Barrington Atlas คือเครือข่ายถนนโรมันมีความยาวประมาณ 188,555 กิโลเมตร
- ●ตัวเลขใหม่: ข้อมูลจาก itiner-e เผยให้เห็นว่าเครือข่ายที่แท้จริงมีความยาวถึงประมาณ 299,171 กิโลเมตร
นั่นคือมัน ใหญ่กว่าที่เราเคยรู้เกือบ 60% เลยทีเดียว!
🌫️ ความจริงที่ยังคงเลือนราง
แต่ในความยิ่งใหญ่นี้ ก็มีความจริงที่น่าสนใจซ่อนอยู่ครับ... แม้เราจะมีแผนที่ใหม่ที่ครอบคลุมมหาศาล แต่ทีมวิจัยพบว่ามีเพียง 2.8% ของเครือข่ายทั้งหมดเท่านั้นที่เราสามารถระบุตำแหน่งได้อย่างแม่นยำ (ในระยะ 50 เมตรบนภูเขา หรือ 200 เมตรบนที่ราบ) ส่วนที่เหลือยังคงเป็นการคาดการณ์จากหลักฐานที่ดีที่สุดที่เรามี
🛣️ ทำไม “ถนน” ถึงสำคัญต่อประวัติศาสตร์โลก?
การมีแผนที่เครือข่ายถนนโรมันที่ดีขึ้น ไม่ใช่แค่เรื่องน่าตื่นเต้นสำหรับนักโบราณคดีครับ แต่มันคือ กุญแจสำคัญ ที่จะช่วยให้เราเข้าใจเหตุการณ์ที่ส่งผลกระทบอย่างสูงต่อประวัติศาสตร์ยุโรป
ลองจินตนาการว่าถนนเหล่านี้คือ “อินเทอร์เน็ต” หรือ “เส้นเลือดใหญ่” ของโลกยุคโบราณ...
- ●การเกิดขึ้นของศาสนาคริสต์ยุคแรก
- ●การอพยพย้ายถิ่นฐานครั้งใหญ่ ของผู้คน
- ●การระบาดของโรคระบาดทั่วทั้งทวีป
เหตุการณ์ทั้งหมดนี้ล้วนได้รับอิทธิพล, ถูกเร่งค หรือถูกกำหนดทิศทางโดยระบบถนนโรมันอันน่าทึ่งนี้ทั้งสิ้น
🏡 เส้นทางที่กำหนดประวัติศาสตร์และรากเหง้าของสังคมไทย
แม้เรื่องราวนี้จะดูเหมือนเป็นประวัติศาสตร์ไกลตัว แต่แท้จริงแล้วมันสะท้อนความจริงที่สำคัญอย่างยิ่ง นั่นคือ “โครงสร้างพื้นฐานคือตัวกำหนดประวัติศาสตร์”
ในโลกตะวันตก โรมมีชื่อเสียงจากถนนหินที่ยิ่งใหญ่ซึ่งเชื่อมโยงอาณาจักรเข้าด้วยกัน แต่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทยเอง ก็มีเส้นทางการค้าโบราณ ทั้งทางบกและทางทะเล เช่น เส้นทางสายไหมทางทะเล (Maritime Silk Road) ที่ทำหน้าที่ไม่ต่างกัน เส้นทางเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงช่องทางขนส่งสินค้า แต่ยังเป็นเส้นทางที่นำพาศาสนา อย่างพุทธศาสนา, วัฒนธรรม, ภาษา และ เทคโนโลยี เข้ามาหล่อหลอมจนกลายเป็นอัตลักษณ์ของสังคมไทยและภูมิภาคในปัจจุบัน
การทำความเข้าใจ “ถนน” ของอดีต จึงไม่ใช่เพียงการศึกษาประวัติศาสตร์ แต่คือการทำความเข้าใจรากเหง้าของตัวตน ว่าเรามาจากไหน และโครงสร้างพื้นฐานเหล่านี้ได้กำหนดเส้นทางชีวิตและวัฒนธรรมของเราอย่างไร
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ แผนที่ฉบับสมบูรณ์?: โปรเจกต์ “itiner-e” ได้สร้างแผนที่เครือข่ายถนนโรมันที่ครอบคลุมที่สุดเท่าที่เคยมีมา โดยรวบรวมข้อมูลจากหลายแหล่ง
✅ ใหญ่กว่าที่คิด 60%: แผนที่ใหม่เผยว่าเครือข่ายถนนโรมันยาวถึง 299,171 กม. ซึ่งมากกว่าตัวเลขเดิมที่เคยประเมินไว้เกือบ 60%
✅ ยังคงเป็นปริศนา: แม้จะมีแผนที่ใหม่ แต่มีเพียง 2.8% ของเครือข่ายทั้งหมดเท่านั้นที่เราสามารถระบุตำแหน่งได้อย่างแม่นยำ
✅ เส้นเลือดใหญ่แห่งประวัติศาสตร์: การมีแผนที่ที่ดีขึ้นจะช่วยให้นักประวัติศาสตร์เข้าใจว่าเหตุการณ์สำคัญของโลก เช่น การแพร่กระจายของศาสนาคริสต์และโรคระบาด เกิดขึ้นได้อย่างไร
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
“ถนนทุกสายมุ่งสู่กรุงโรม”... ในยุคปัจจุบันที่คุณคิดว่า “ถนน” ที่สำคัญที่สุดที่กำลังเชื่อมโยงและกำหนดอนาคตของมนุษยชาติคืออะไรครับ? ระหว่าง ‘ถนนจริง’ หรือ ‘อินเทอร์เน็ต’?
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. de Soto, P., et al. (2025). Itiner-e: A high-resolution dataset of roads of the Roman Empire. Scientific Data. https://doi.org/qcss
🙏 ถึงผู้อ่านทุกท่าน
หากคุณชื่นชอบและเห็นคุณค่าของงานที่ผมทำ การสนับสนุนเล็กๆ น้อยๆ จากคุณจะเป็นพลังสำคัญอย่างยิ่ง เปรียบเสมือน 'ค่ากาแฟ' ที่ช่วยต่อลมหายใจ และทำให้ผมสามารถเดินหน้าสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพต่อไปได้ เพื่อให้พื้นที่แห่งการเรียนรู้ของเรายังคงอยู่
ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับความเมตตาจากทุกท่าน เพื่อให้เพจนี้ได้เดินต่อไปครับ
Link สนับสนุนค่ากาแฟ [https://ezdn.app/witlyofficial]
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
