✨ สว่างกว่าสถิติ 30 เท่า! พบหลุมดำ “ฉีกดาวฤกษ์” (TDE) ที่สว่างที่สุดในประวัติศาสตร์
นักดาราศาสตร์ได้ค้นพบแสงวาบที่สว่างที่สุดเท่าที่เคยเห็นมาที่พุ่งออกมาจากหลุมดำมวลยิ่งยวด มันทรงพลังมากจนได้รับฉายาว่า “ซูเปอร์แมน” (Superman) และคำอธิบายเดียวที่เป็นไปได้สำหรับความสว่างระดับนี้ คือการที่ดาวฤกษ์ขนาดยักษ์ดวงหนึ่ง ถูกฉีกกระชากออกจากกันในปรากฏการณ์ที่เรียกว่า “Tidal Disruption Event” (TDE)
❓ ปริศนาแห่งความสว่าง
แสงวาบนี้มาจาก AGN (Active Galactic Nucleus) หรือใจกลางกาแล็กซีที่มีหลุมดำมวลยิ่งยวดที่กำลัง “กิน” สสารอย่างแข็งขัน... และมันอยู่ไกลออกไปเกือบ 2 หมื่นล้านปีแสง! ทำให้มันเป็นหนึ่งใน TDE ที่ไกลที่สุดเท่าที่เคยตรวจพบ
Left: false-color RGB composite image of AGC727130, created using Pan-STARRS g-, r-, and i- band images, Right: the same optical image, with H I column density contours overlaid with levels 2n × 1020 atoms cm−2 for n = 1, 2, 3, 4.
“เรารู้จัก AGN มาประมาณ 60 ปีแล้ว เรารู้ว่ามันแปรปรวนมาก แต่เราไม่เข้าใจความแปรปรวนนั้น” แมทธิว เกรแฮม (Matthew Graham) จากสถาบันเทคโนโลยีแคลิฟอร์เนียกล่าว
เหตุการณ์นี้ถูกพบครั้งแรกในปี 2018 แต่ในตอนนั้น เราเข้าใจผิดคิดว่ามันเกิดขึ้นในกาแล็กซีที่อยู่ค่อนข้างใกล้... จนกระทั่งในปี 2023 การสังเกตการณ์ติดตามผลได้เผยความจริงที่น่าทึ่งว่ามันอยู่ไกลกว่าที่เราคิดไว้มหาศาล และนั่นหมายความว่า ความสว่างที่แท้จริง (intrinsic brightness) ของมันนั้นสูงกว่าที่เราประเมินไว้ในตอนแรกอย่างเทียบไม่ติด
มันสว่างกว่า AGN ปกติถึง 40 เท่า และทรงพลังกว่าแสงวาบจาก AGN ที่เคยบันทึกไว้เป็นสถิติก่อนหน้านี้ถึง 30 เท่า!
🪐 นี่คือหลักฐานแรกของดาวยักษ์ในจานมรณะ
แล้วอะไรที่ทำให้มันสว่างได้ขนาดนั้น? ทีมของเกรแฮมพบว่าคำอธิบายที่เป็นไปได้มากที่สุดคือ ดาวฤกษ์มวลมาก (อย่างน้อย 30 เท่าของมวลดวงอาทิตย์ ของเรา) ได้ถูกหลุมดำฉีกกระชากเป็นชิ้นๆ
รอบๆ หลุมดำมวลยิ่งยวดทุกแห่ง จะมีวงแหวนของสสารที่กำลังตกลงไปในหลุม เรียกว่า “จานรวมมวล” (accretion disc) นักดาราศาสตร์คาดการณ์มาตลอดว่าความหนาแน่นมหาศาลในบริเวณนั้น ควรจะสร้างดาวยักษ์ขนาดมหึมาขึ้นมาได้... แต่เรา ไม่เคยเห็นพวกมันโดยตรงเลย
“ถ้าการตีความของเราถูกต้อง... นี่ก็คือการพิสูจน์การมีอยู่ของดาวฤกษ์มวลมากในสภาพแวดล้อมนั้น” เกรแฮมกล่าว
พูดง่ายๆ ก็คือ เราไม่เคยเห็น “ดาวยักษ์” ที่เกิดในจานมรณะนี้... จนกระทั่งวันนี้ที่เราได้เห็น “การตาย” ของมันนั่นเอง
“เราเคยคิดว่าหลุมดำมวลยิ่งยวดที่กำลังทำงานจะมีแค่จานก๊าซของมัน และก็นั่ง ‘ปุดๆ’ ไปเรื่อยๆ” เกรแฮมกล่าว “แต่นี่คือหลักฐานว่ามันเป็นสภาพแวดล้อมที่มีชีวิตชีวาและเปลี่ยนแปลงรุนแรงยิ่งกว่านั้นมาก”
🏡 เปิดหน้าต่างสู่ความเข้าใจหลุมดำและวิวัฒนาการกาแล็กซี
การค้นพบครั้งล่าสุดได้เปิดมิติใหม่ในการทำความเข้าใจสภาพแวดล้อมที่รุนแรงที่สุดในจักรวาล นั่นคือบริเวณขอบหลุมดำมวลยิ่งยวด (Supermassive Black Holes) ซึ่งเป็นพื้นที่ที่นักดาราศาสตร์ทั่วโลกกำลังให้ความสนใจอย่างจริงจัง
ในประเทศไทย สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NARIT ก็มีบทบาทสำคัญในการร่วมวิจัยระดับโลก เพื่อศึกษาว่าดาวยักษ์สามารถก่อตัวและถูกทำลายในสภาพแวดล้อมสุดขั้วนี้ได้อย่างไร ความเข้าใจดังกล่าวถือเป็นจิ๊กซอว์ชิ้นสำคัญที่จะช่วยให้นักดาราศาสตร์ทั้งไทยและนานาชาติสามารถอธิบายวิวัฒนาการของกาแล็กซีได้อย่างสมบูรณ์มากขึ้น
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ พบแสงวาบ “ซูเปอร์แมน”: นักดาราศาสตร์ตรวจพบแสงวาบจากหลุมดำมวลยิ่งยวด (AGN) ที่สว่างที่สุดในประวัติศาสตร์ สว่างกว่าสถิติเดิมถึง 30 เท่า
✅ ปริศนาที่ถูกไข: ความสว่างมหาศาลนี้เกิดจากการที่มันอยู่ไกลถึง 2 หมื่นล้านปีแสง และเกิดจากปรากฏการณ์ “หลุมดำฉีกดาวฤกษ์” (TDE)
✅ เหยื่อคือดาวยักษ์: ดาวฤกษ์ที่ถูกฉีกกระชากต้องมีมวลมหาศาล อย่างน้อย 30 เท่าของดวงอาทิตย์
✅ จุดเปลี่ยนสำคัญ: นี่คือหลักฐานชิ้นแรกที่ “พิสูจน์” ว่าดาวฤกษ์มวลมากสามารถก่อตัวและอาศัยอยู่ภายในจานรวมมวล (accretion disc) ที่อันตรายรอบหลุมดำได้จริง
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การค้นพบว่าสภาพแวดล้อมที่ดูเหมือนจะเป็น “จานมรณะ” รอบหลุมดำ กลับเป็น “แหล่งกำเนิด” ของดาวยักษ์ได้ด้วย... ทำให้คุณรู้สึกทึ่งกับความซับซ้อนของจักรวาลมากขึ้นแค่ไหนครับ?
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Luber, N., et al. (2025). Caught in the Cosmic Web: Evidence for Ram Pressure Stripping of a Low-mass Galaxy by the Cosmic Web. The Astrophysical Journal Letters. https://doi.org/10.3847/2041-8213/ae0b5e
🙏 ถึงผู้อ่านทุกท่าน
หากคุณชื่นชอบและเห็นคุณค่าของงานที่ผมทำ การสนับสนุนเล็กๆ น้อยๆ จากคุณจะเป็นพลังสำคัญอย่างยิ่ง เปรียบเสมือน 'ค่ากาแฟ' ที่ช่วยต่อลมหายใจ และทำให้ผมสามารถเดินหน้าสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพต่อไปได้ เพื่อให้พื้นที่แห่งการเรียนรู้ของเรายังคงอยู่
ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับความเมตตาจากทุกท่าน เพื่อให้เพจนี้ได้เดินต่อไปครับ
Link สนับสนุนค่ากาแฟ [https://ezdn.app/witlyofficial]
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
