🌾 EP3 — F3 ทุ่งรับน้ำ: อาวุธลับที่ไทยมี แต่ยังใช้ไม่เต็มศักยภาพ
ในทุกลุ่มน้ำของประเทศไทย มี “โครงสร้างธรรมชาติ” ชิ้นหนึ่งที่คนไทยคุ้นเคยที่สุด
แต่กลับถูกมองข้ามมาตลอด—
นั่นคือ ทุ่งรับน้ำ (Flood-based Farming Area / Natural Floodplain Agriculture)
ทุ่งเหล่านี้เป็นทั้ง
• พื้นที่รับน้ำก้อนใหญ่
• พื้นที่หน่วงน้ำราคาถูกที่สุดในประเทศ
• และเป็นระบบที่ Grey Infrastructure ทำหน้าที่แทนไม่ได้เลย
แต่ในหลายลุ่มน้ำ ทุ่งเหล่านี้กลับถูกทำให้เล็กลง เต็มไปด้วยสิ่งปลูกสร้างใหม่ ๆ
จนระบบน้ำตอนล่างต้องทำงานหนักขึ้นทุกปี
โดยเฉพาะสถานีสูบ–ประตูน้ำ ในลุ่มน้ำปิง วัง ยม น่าน เจ้าพระยา บางปะกง และแม่กลอง
💧 ทำไมทุ่งรับน้ำคือ “อาวุธลับ” ของระบบน้ำไทย?
เพราะทุ่งรับน้ำทำงานสำคัญ 3 อย่างพร้อมกัน:
1) รับน้ำ (Receive)
เมื่อมีพายุใหญ่ น้ำจำนวนมากไหลลงมาพร้อมกัน
ทุ่งจะ “ดูดน้ำเข้า” และรับโหลดแทนลำน้ำหลัก
ลดโอกาสน้ำล้นตลิ่งและน้ำท่วมเมือง
2) หน่วงน้ำ (Hold)
ทุ่ง 1,000–5,000 ไร่สามารถเก็บน้ำได้มากกว่า
คลองคอนกรีตขนาดใหญ่หลายแห่งรวมกัน
และทำโดยไม่ต้องเดินเครื่องยนต์ ไม่ต้องใช้ไฟฟ้า
3) ส่งน้ำ (Release)
หลัง peak ทุ่งจะค่อย ๆ ปล่อยน้ำลงสู่ลำน้ำ
ทำให้ประตูน้ำ–สถานีสูบปลายน้ำ “ไม่ต้องรับทีเดียวทั้งก้อน”
นี่คือฟังก์ชันที่ “ไม่มีโครงสร้างใด” ทำแทนได้
ไม่ว่าจะเป็นอาคารคอนกรีต คันคอนกรีต หรือการขุดคลองใหม่
🌳 Natural Structure ของ F3
คลองธรรมชาติ
แอ่งน้ำตื้น
หนอง บึง
พื้นที่หญ้าลุ่มต่ำ
ตะกอนธรรมชาติที่ช่วยเก็บน้ำ
โครงสร้างธรรมชาติแบบนี้ทำให้ทุ่งฟื้นตัวเร็วหลังน้ำลด
กลายเป็นพื้นที่เกษตรที่อุดมสมบูรณ์โดยไม่ต้องพึ่งปุ๋ยมาก
🌿 Hybrid Structure ของ F3
Hybrid ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งปลูกสร้างที่ซับซ้อน
แต่คือโครงสร้างเบาที่ “ช่วยเสริมงานของธรรมชาติ” เช่น:
คันดินเตี้ย ๆ ที่เปิดให้ไหลเข้าได้บางจุด
flood bypass ตื้น ๆ
ประตูน้ำแบบเปิดอิสระในช่วงน้ำหลาก
แอ่งรับน้ำ (Retention Pocket)
ดอนดินหรือสันคันดินที่ไม่ตัดการเชื่อมต่อระหว่างลำน้ำกับทุ่ง
ทั้งหมดนี้ทำให้น้ำมีเส้นทางใหม่ที่ “ไม่ต้องผ่านเมือง”
🔍 FBC–SEA มอง F3 อย่างไร?
FBC
F3 = คลัสเตอร์ที่รับบท “กันชนของทั้งลุ่มน้ำ”
เพราะถ้าทุ่งรับน้ำทำงานดี…
เมืองตอนล่างแทบไม่ต้องเร่งระบายน้ำเลย
นี่คือฟังก์ชันที่ควรเขียนไว้ใน แผนแม่บทลุ่มน้ำ ชัดเจนที่สุดข้อหนึ่ง
SEA
SEA ทำให้เราเห็นคุณค่าเชิงระบบนิเวศและสังคมของทุ่ง เช่น:
ดินอุดมสมบูรณ์
ระบบปลาน้ำหลาก
ความมั่นคงทางอาหาร
ลดน้ำท่วมเมือง
ลดความขัดแย้งเรื่อง “ทำไมรัฐไม่สูบน้ำออกเร็ว”
เพราะเมื่อทุ่งถูกออกแบบให้รับน้ำ…
คนปลายน้ำจะไม่เรียกร้องให้เปิดประตูน้ำแบบสุดแรงอีกต่อไป
🌏 บทสรุป EP3
ทุ่งรับน้ำไม่ใช่ “พื้นที่ถูกท่วมซ้ำซาก”
แต่คือ “พื้นที่รับน้ำตั้งใจ” ที่สำคัญที่สุดของระบบน้ำไทย
และเป็นโครงสร้างธรรมชาติที่ราคาไม่แพง แต่ให้ผลมหาศาล
เมื่อไทยใช้ F3 อย่างถูกตำแหน่ง
F4 (เมือง) และ F5 (ปลายลำน้ำ–ชายฝั่ง) จะเบาภาระลงทันที
เพราะน้ำก้อนใหญ่ถูก “แตกแรง” ตั้งแต่กลางลุ่มน้ำ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
