เมื่อแคลเซียมกลายเป็นกุญแจลับไขประตูสู้เซลล์ร้าย
วันนี้ผมมีข่าวดีจากแวดวงยาต้านมะเร็งที่น่าตื่นเต้นมากๆ มาเล่าให้ฟังครับ
ใครที่เคยได้ยินเรื่องการรักษามะเร็ง คงจะคุ้นเคยกับคำว่า "ยาพุ่งเป้า" (Targeted Therapy) ใช่ไหมครับ เรามักจะเปรียบเทียบยานี้ว่าเป็นเหมือนจรวดมิสไซล์ ที่ถูกตั้งโปรแกรมให้วิ่งไปหาเซลล์มะเร็งโดยเฉพาะ โดยไม่ทำลายเซลล์ดีๆ ในร่างกาย ฟังดูสมบูรณ์แบบใช่ไหมครับ?
แต่ความจริงในโลกของยา มันไม่ได้ง่ายเหมือนในหนังครับ...
ปัญหาที่นักวิทยาศาสตร์เจอมาตลอดคือ จรวดมิสไซล์พวกนี้ บางทีมันรักแรง หวงแรง ครับ มันวิ่งไปเกาะติดที่ผิวเซลล์มะเร็งแน่นเกินไป จนไม่ยอมมุดเข้าไปข้างในเซลล์ พอเข้าไม่ได้ ระเบิดที่ขนมาก็ไม่ทำงาน กลายเป็นว่ายาออกฤทธิ์ได้ไม่เต็มที่
แต่วันนี้ โลกกำลังเปลี่ยนไปครับ เมื่อทีมวิจัยจากสวีเดนค้นพบกลไกใหม่ที่ใช้ "แคลเซียม" เป็นสวิตช์เปิดปิด เพื่อแก้ปัญหานี้ เรื่องราวจะเป็นอย่างไร ตามผมมาครับ
ปัญหาของยาแบบเก่า: กอดแน่นเกินไป จนไม่ได้เข้าไปทำงาน
ปกติแล้ว ยามะเร็งกลุ่มนี้ (เราเรียกเท่ๆ ว่า Antibody-Drug Conjugates หรือ ADCs) จะถูกออกแบบมาให้จับกับตัวรับ (Receptor) บนผิวเซลล์มะเร็งครับ
ลองนึกภาพตามนะครับ... เหมือนยาเป็นบุรุษไปรษณีย์ถือพัสดุระเบิด (ตัวยาฆ่าเซลล์) ไปส่งที่หน้าบ้าน (ตัวรับบนผิวเซลล์)
ปัญหาคือ บุรุษไปรษณีย์คนนี้ดันจับมือเจ้าของบ้านแน่นมาก ไม่ยอมปล่อยมือเพื่อเดินเข้าบ้านสักที สุดท้ายก็คาราคาซังอยู่หน้าประตู ระเบิดก็เลยไม่ได้ไปวางที่จุดยุทธศาสตร์ในบ้าน เซลล์มะเร็งก็เลยรอดไปได้
ทางออกสุดล้ำ: กลยุทธ์ Trojan Horse
งานวิจัยล่าสุดที่เพิ่งตีพิมพ์ในเดือนพฤศจิกายน 2025 นี้ จากสถาบันเทคโนโลยี KTH Royal Institute of Technology นำโดยศาสตราจารย์ Sophia Hober ได้เสนอทางแก้ที่ฉลาดล้ำเลิศครับ
พวกเขาใช้สิ่งที่เรียกว่า "Calcium-sensitive switch" หรือสวิตช์ที่ไวต่อแคลเซียม
หลักการทำงานของมันอาศัยความแตกต่างของร่างกายเรา คือ
✍️ ภายนอกเซลล์ (ในเลือด): มีปริมาณแคลเซียม สูง
✍️ ภายในเซลล์: มีปริมาณแคลเซียม ต่ำ
ทีนี้ยาตัวใหม่ทำงานยังไง?
ตอนอยู่นอกเซลล์ (แคลเซียมสูง): ยาจะล็อกเป้าหมายแน่นหนึบ เหมือนใส่กุญแจมือ จับกับตัวรับบนผิวเซลล์มะเร็งอย่างมั่นคง
พอถูกดึงเข้าไปในเซลล์ (แคลเซียมต่ำ): สวิตช์ทำงานทันที! ยาจะรู้ตัวว่า "เฮ้ย แคลเซียมต่ำแล้ว ถึงเวลาปล่อยมือ"
พอยาปล่อยมือจากตัวรับปุ๊บ ตัวรับจะถูกส่งกลับไปที่ผิวเซลล์ (Recycle) เพื่อไปรับยาตัวใหม่ ส่วนตัวยาที่แบกพิษมา จะเดินทางลึกเข้าไปในส่วนที่เรียกว่าไลโซโซม (Lysosome) ซึ่งเปรียบเสมือนห้องเครื่องของเซลล์ แล้วจัดการระเบิดทำลายเซลล์มะเร็งจากภายในทันที
นี่แหละครับ คือกลยุทธ์ "Trojan Horse" ของจริง คือหลอกให้ข้าศึกพาเข้าเมือง แล้วค่อยเผยตัวตนออกมาทำลายล้างข้างใน
แล้วมันดียังไงกับคนไข้?
จากการทดลองกับเซลล์มะเร็งของมนุษย์ พบผลลัพธ์ที่น่าทึ่ง 3 ข้อครับ
1. แม่นยำดั่งจับวาง: ยานี้จะเล่นงานเฉพาะเซลล์ที่มีตัวรับ (EGFR) เยอะๆ ซึ่งก็คือเซลล์มะเร็งนั่นเอง ส่วนเซลล์ปกติที่มีตัวรับน้อยๆ ยาจะไม่ไปยุ่งด้วย
2. ใช้ยาน้อยแต่ได้ผลมาก: เพราะยาเกือบทั้งหมดที่จับเซลล์ได้ สามารถมุดเข้าไปออกฤทธิ์ได้จริง ไม่ได้แค่เกาะโชว์อยู่ข้างนอก ทำให้ประสิทธิภาพการฆ่าเซลล์มะเร็งสูงมาก
3. ลดผลข้างเคียง: เมื่อยาเจาะจงเฉพาะมะเร็ง เซลล์ดีๆ ก็ปลอดภัย อาการแพ้ยาหรือผลข้างเคียงที่คนไข้กลัวกันก็จะลดน้อยลง (อันนี้เป็นเป้าหมายสูงสุดของเภสัชกรอย่างผมเลยครับ)
งานวิจัยชิ้นนี้พิสูจน์ให้เห็นว่า บางครั้งกุญแจไขปัญหายากๆ อาจจะซ่อนอยู่ในกลไกพื้นฐานของร่างกายเราเอง อย่างเช่น "แคลเซียม" นี่แหละครับ
เทคโนโลยีสวิตช์แคลเซียมนี้ ถือเป็นความหวังใหม่ที่จะทำให้ยาเคมีบำบัดแบบพุ่งเป้า มีประสิทธิภาพสูงขึ้น ปลอดภัยขึ้น และช่วยชีวิตผู้ป่วยได้มากขึ้นในอนาคตอันใกล้นี้ครับ
ถึงแม้วันนี้เราอาจจะยังไม่เห็นยาตัวนี้วางขายในทันที แต่เชื่อเถอะครับว่า วิทยาศาสตร์การแพทย์ก้าวหน้าไปทุกวินาที และพวกเราบุคลากรทางการแพทย์กำลังพยายามอย่างหนักเพื่อหาวิธีที่ดีที่สุดในการดูแลทุกคนครับ
รักษาสุขภาพนะครับ แล้วพบกันใหม่ในบทความหน้าครับ
เอกสารอ้างอิง (References):
KTH Royal Institute of Technology. (2025, November 25). Calcium-sensitive switch boosts the efficacy of cancer drugs. Medical Xpress.
Hober, S., et al. (2025). Engineered calcium-regulated affinity protein for efficient internalization and lysosomal toxin delivery. Proceedings of the National Academy of Sciences. DOI: 10.1073/pnas.2509081122.
- 6
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
