"ความหมายและลักษณะของการมีอินทรียสังวร"
1. ความหมายแห่งอินทรีย์
2. ลักษณะของผู้สำรวมอินทรีย์
3. ผู้ที่ถึงซึ่ง ความเจริญงอกงาม ไพบูลย์ ในธรรมวินัย
- ★ความหมายแห่งอินทรีย์
ภิกษุทั้งหลาย!
อินทรีย์หกเหล่านี้ มีอยู่
หกเหล่าไหนเล่า ? หกอย่าง คือ
อินทรีย์คือตา อินทรีย์คือหู อินทรีย์คือจมูก
อินทรีย์คือลิ้น อินทรีย์คือกาย อินทรีย์คือใจ
ภิกษุทั้งหลาย!
เมื่อใด อริยสาวก รู้ชัดแจ้งตามเป็นจริง
ซึ่งความเกิดขึ้น (สมุทัย)
ซึ่งความตั้งอยู่ไม่ได้ (อัตถังคมะ)
ซึ่งรสอร่อย (อัสสาทะ)
ซึ่งโทษอันต่ำทราม (อาทีนวะ)
และซึ่งอุบายเครื่องออก (นิสสรณะ)
แห่งอินทรีย์หกเหล่านี้
ภิกษุทั้งหลาย!
อริยสาวกนี้ เราเรียกว่า เป็นโสดาบัน
มีอันไม่ตกต่ำ เป็นธรรมดา
เป็นผู้เที่ยงแท้ต่อพระนิพพาน
จักตรัสรู้พร้อมในเบื้องหน้า
- ★ลักษณะของผู้สำรวมอินทรีย์
ภิกษุทั้งหลาย!
ภิกษุเป็นผู้คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย
เป็นอย่างไรเล่า ?
ภิกษุทั้งหลาย! ภิกษุในธรรมวินัยนี้
ได้เห็นรูปด้วยตา ได้ฟังเสียงด้วยหู ได้ดมกลิ่นด้วยจมูก
ได้ลิ้มรสด้วยลิ้น ได้สัมผัสโผฏฐัพพะด้วยกาย
และได้รู้ธรรมารมณ์ด้วยใจแล้ว
ก็ไม่รวบถือเอาทั้งหมด (โดยนิมิต)
และ ไม่แยกถือเอาเป็นส่วนๆ (โดยอนุพยัญชนะ)
อกุศลธรรมอันเป็นบาป คือ อภิชฌาและโทมนัส
มักไหลไปตามภิกษุ
ผู้ไม่สำรวมตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
เพราะการไม่สำรวมอินทรีย์เหล่าใดเป็นเหตุ
เธอก็ปฏิบัติเพื่อปิดกั้นอินทรีย์นั้นไว้
เธอรักษาและถึงความสำรวม ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
ภิกษุทั้งหลาย!
ภิกษุอย่างนี้ชื่อว่า
เป็นผู้คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย
- ★ผู้ที่ถึงซึ่ง ความเจริญงอกงาม ไพบูลย์ ในธรรมวินัย
ภิกษุทั้งหลาย!
คนเลี้ยงโคที่ประกอบด้วยองค์คุณ ๑๑ อย่างเหล่านี้แล้ว
ย่อมเหมาะสมที่จะเลี้ยงโค
ทำให้เพิ่มกำไรได้
องค์คุณ ๑๑ อย่างนั้น คืออะไรบ้างเล่า ?
คือ คนเลี้ยงโคในกรณีนี้ ...
เป็นผู้เขี่ยไข่ขาง เป็นผู้ปิดแผล ...
ภิกษุทั้งหลาย!
คนเลี้ยงโคที่ประกอบด้วยองค์คุณเหล่านี้แล้ว
ย่อมเหมาะสมที่จะเลี้ยงโค
ทำให้เพิ่มกำไรได้ ข้อนี้ฉันใด
ภิกษุทั้งหลาย ! ภิกษุที่ประกอบด้วยองค์คุณเหล่านี้แล้ว
ย่อมเหมาะสมที่จะถึงความเจริญงอกงาม ไพบูลย์
ในธรรมวินัยนี้ได้ ฉันนั้น ...
ภิกษุทั้งหลาย!
ภิกษุเป็นผู้คอยเขี่ยไข่ขาง เป็นอย่างไรเล่า ?
ภิกษุทั้งหลาย! ภิกษุในธรรมวินัยนี้
อดกลั้นได้ (นาธิวาเสติ)
ละ (ปชหติ)
บรรเทา (วิโนเทติ)
ทำให้สิ้นสุด (พฺยนฺตีกโรติ)
ทำให้หมดสิ้น (อนภาวํ คเมติ)
ซึ่งความตรึกเกี่ยวด้วยกาม (กามวิตก) ที่เกิดขึ้นแล้ว
ซึ่งความตรึกเกี่ยวด้วยความมุ่งร้าย (พยาบาทวิตก) ที่เกิดขึ้นแล้ว
ซึ่งความตรึกเกี่ยวด้วยการเบียดเบียน (วิหิงสาวิตก) ที่เกิดขึ้นแล้ว
ซึ่งบาปอกุศลธรรมทั้งหลาย ที่เกิดขึ้นแล้ว
ภิกษุทั้งหลาย!
ภิกษุเป็นผู้คอยเขี่ยไข่ขาง เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย!
ภิกษุเป็นผู้ปิดแผล เป็นอย่างไรเล่า ?
ภิกษุทั้งหลาย! ภิกษุในธรรมวินัยนี้
เห็นรูปด้วยตา ฟังเสียงด้วยหู ดมกลิ่นด้วยจมูก ลิ้มรสด้วยลิ้น
สัมผัสโผฏฐัพพะด้วยกาย รู้ธรรมารมณ์ด้วยใจแล้ว
ก็ไม่มีจิตยึดถือเอาทั้งโดยลักษณะที่เป็นการรวบถือทั้งหมด
(โดยนิมิต)
และไม่ถือเอาโดยการแยกเป็นส่วนๆ (โดยอนุพยัญชนะ)
อกุศลธรรมอันเป็นบาป คือ อภิชฌาและโทมนัส
มักไหลไปตามภิกษุ ผู้ไม่สำรวมตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
เพราะการไม่สำรวมอินทรีย์เหล่าใดเป็นเหตุ
เธอก็ปฏิบัติ เพื่อปิดกั้นอินทรีย์นั้นไว้
เธอรักษาและถึงการสำรวม ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
ภิกษุทั้งหลาย! ภิกษุเป็นผู้ปิดแผล เป็นอย่างนี้แล
(ในที่นี้ ยกมาให้เห็นเพียง ๒ จากทั้งหมด ๑๑ คุณสมบัติ)
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
