🔰ท้องผูก🔰
แบ่งได้เป็น 4 กลุ่มใหญ่ๆ คือ
▶️1.จากโรคทางกาย เช่น
เบาหวาน
ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ (Hypothyroidism)
แคลเซียมในเลือดสูง
โรคทางระบบประสาทต่างๆ เช่น ได้รับบาดเจ็บหรือมีโรคที่สมองหรือไขสันหลัง โรคพาร์กินสัน เป็นต้น
⏩2.จากยาที่กินประจำ
ยาที่พบว่าทำให้เกิดท้องผูกบ่อย ได้แก่
กลุ่มยาทางจิตเวช เช่น ยารักษาอาการซึมเศร้า
ยาลดการบีบเกร็งของลำไส้ที่ใช้แก้ปวดท้อง เช่น ยาแก้ปวดบุสโคพาน
ยารักษาโรคพาร์กินสัน
ยาแก้แพ้บางชนิดที่ใช้กันเป็นประจำ เช่น คลอเฟนิรามีน
ยากันชัก เช่น ไดแลนติน
ยาลดความดันโลหิต ได้แก่ ดิลไทอะเซ็ม เวอราปามิล โคลนิดีน
ยาแก้ปวดที่มีส่วนผสมของมอร์ฟีน หรืออนุพันธ์ของมอร์ฟีน
ธาตุเหล็ก ที่มีอยู่ในยาบำรุงเลือด
ยาลดกรด หรือวิตะมินที่มีส่วนผสมของแคลเซียม หรือ อลูมิเนียม
ยาแก้ปวดลดการอักเสบกลุ่ม NSAIDs เช่น ไดโคลฟีแนค ไพร็อกซีแคม อินโดเมธาซิน
⏭️3. การอุดกั้นของลำไส้ จากมะเร็งหรือเนื้องอกของลำไส้ใหญ่ทวารหนัก และอื่นๆ
⏯️4. ลำไส้หรือกล้ามเนื้อที่ควบคุมการขับถ่ายผิดปกติ และภาวะลำไส้แปรปรวน
นอกจากนี้ ปัจจัยอื่นๆ ที่ทำให้ท้องผูกได้ง่าย เช่น
การเคลื่อนไหวน้อย
กินอาหารที่มีกากน้อย
มีนิสัยในการขับถ่ายที่ไม่ดี
🍱ในแต่ละวันควรเลือกกินอาหารที่มีปริมาณกากใยอย่างน้อย 20 ถึง 35 กรัม อาหารที่มีกากใยสูง ได้แก่ ถั่ว ธัญพืช ผักและผลไม้สด กากใยที่ได้จากอาหารเหล่านี้จะช่วยเพิ่มมวลอุจจาระ และทำให้อุจจาระนิ่ม
แต่สำหรับผู้ที่ไม่สะดวกที่จะกินอาหารที่มีกากใยอย่างเพียงพอ
🔶ยาระบายชนิดเพิ่มปริมาณอุจจาระ (bulk-forming laxatives) ได้แก่ ไฟเบอร์จากเมล็ดเทียนเกล็ดหอย (psyllium husk), เมทิลเซลลูโลส (methylcellulose)
▪️ยากลุ่มนี้ใช้เวลา 2-3 วันกว่าจะเห็นผลในการช่วยขับถ่าย
▪️ก่อนกินยาจะต้องปล่อยให้ยาพองตัวในน้ำให้เต็มที่ก่อน และต้องดื่มน้ำตามให้เพียงพอเพื่อป้องกันไม่ให้ยาอุดตันทางเดินอาหาร
▪️ควรค่อยๆ เพิ่มปริมาณเส้นใยอย่างช้าๆ เพื่อป้องกันท้องอืด มีลมในท้องหรือปวดเกร็ง
▪️เหมาะกับผู้ที่ท้องผูกเนื่องจากกินอาหารที่มีไฟเบอร์น้อย และลำไส้ยังสามารถทำงานได้ดี
⚠️สำหรับผู้ที่ลำไส้บีบตัวไม่ดีซึ่งพบได้ในผู้สูงอายุ อาจได้รับประโยชน์ไม่เต็มที่ อีกทั้งยังทำให้ท้องอืดได้ง่าย
⛔ยาระบายชนิดเพิ่มปริมาณอุจจาระจะไม่ใช้กับท้องผูกชนิดที่อุจจาระอัดเป็นก้อนแข็งจนถ่ายไม่ออก
ในกรณีที่ยังไม่ดีขึ้น แนะนำให้เพิ่ม
🔶ยาระบายชนิดเพิ่มน้ำในลำไส้ (osmotic laxatives) กลุ่ม saline laxative ได้แก่ milk of magnesia (MOM) ยากลุ่มนี้มีความสามารถในการดูดน้ำ เข้ามาในลำไส้ทำให้มีแรงดันเพิ่มขึ้น กระตุ้นให้เกิดการบีบตัวของลำไส้ จึงเกิดความรู้สึกอยากถ่ายอุจจาระ ทั้งนี้ยาจะออกฤทธิ์ให้รู้สึก ขับถ่ายในระยะเวลา 30 นาที - 6 ชั่วโมง ใช้เพื่อรักษาผู้ที่มีภาวะท้องผูกเฉียบพลันที่ไม่ได้เกิดจากการอุดกั้นของลำไส้
⚠️ ยาพวกแมกนีเซียมจะถูกดูดซึมเข้าร่างกายได้เล็กน้อย อาจรบกวนการทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ควรหลีกเลี่ยงในผู้ป่วยโรคไตและโรคหัวใจ
นอกจากนี้แมกนีเซียมอาจมีผลรบกวนการดูดซึมยาจึงควรกินห่างจากยาอื่น
สำหรับ osmotic laxative ชนิดอื่นๆ เช่น polyethylene glycol / PEG แลคตูโลสและซอร์บิทอล ยากลุ่มนี้มีความสามารถในการดูดน้ำเข้ามาในลำไส้ได้ด้วย แต่ตัวยาไม่ใช่เกลือ น้ำจะทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลง และยังช่วยเพิ่มแรงดันในลำไส้ กระตุ้นให้เกิดการบีบตัวของลำไส้ และขับถ่ายอุจจาระออกมา
▪️ยาที่มีการศึกษาค่อนข้างมากที่สนุบสนุนทั้งประสิทธิภาพและความปลอดภัยแม้ใช้เป็นเวลานานในผู้สูงอายุคือ PEG ไม่ก่อให้เกิดแก็สหรือท้องอืด แต่ก็ทำให้ระคายลำไส้ใหญ่ PEG ใช้เวลา 2-4 วันหลังกินยา กว่าจะเริ่มเห็นผลในการช่วยขับถ่าย
▪️แลคตูโลสมีการใช้มากในผู้สูงอายุเช่นกันแต่มีประสิทธิภาพด้อยกว่าและมีผลข้างเคียงมากกว่า โดยแลคตูโลสทำให้คลื่นไส้ และทำให้เกิดลมแน่นท้องได้มากกว่า ใช้เวลา 1-2 วันหลังกินยา กว่าจะเริ่มเห็นผลในการช่วยขับถ่าย
หากใช้ยาระบายชนิดเพิ่มน้ำในลำไส้ไปไม่น้อยกว่า 6 สัปดาห์ แต่ก็ยังคงมีอาการท้องผูกเรื้อรัง สามารถเปลี่ยนไปใช้
🔶ยาระบายชนิดกระตุ้นการทำงานของลำไส้ (stimulant laxatives) พวกยาระบายมะขามแขก (sennosides) ส่วนยาบิซาโคดิล (bisacodyl) อาจใช้เสริมเป็นครั้งคราวได้
⚠️ยาในกลุ่มนี้มีฤทธิ์แรงและออกฤทธิ์ได้เร็ว ไม่เหมาะที่จะใช้เป็นเวลานานเนื่องจากเสี่ยงต่อการขาดสารอาหารและการเสียสมดุลอิเล็กโทรไลต์
นอกจากนี้การใช้เป็นเวลานานอาจรบกวนระบบประสาทในทางเดินอาหาร (enteric nervous system) ด้วยเหตุนี้จึงมักใช้ยากลุ่มนี้ไม่เกิน 4 สัปดาห์
⛔น้ำมันละหุ่ง ออกฤทธิ์กระตุ้นให้เกิดการขับถ่ายอุจจาระภายใน 3 ชั่วโมงหลังกินยา แต่ไม่ควรใช้น้ำมันละหุ่งเป็นยาถ่าย เนื่องจากมียาอื่นที่ปลอดภัยกว่าให้เลือกใช้ในปัจจุบัน
(ในน้ำมันละหุ่งมีโปรตีนที่เป็นพิษ ถ้าปะปนออกมาจากการสกัดอาจทำให้เกิดพิษรุนแรงจนอาจเสียชีวิตได้)
🔶ยาระบายชนิดที่ทำให้อุจจาระนุ่ม (stool softeners) (เช่น ด็อกคิวเสต docusate sodium และ docusate calcium) ยาจะช่วยให้อุจจาระเหลวและขับถ่ายง่ายขึ้น
การศึกษาด้านประสิทธิภาพ และความปลอดภัยของยาในระยะยาวมีน้อย มักแนะนำให้ใช้หลังคลอดหรือหลังผ่าตัด และในผู้ที่ต้องการหลีกเลี่ยงการออกแรงเบ่งอุจจาระ
⚠️อาจทำให้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเดิน และระคายคอ
ในกรณีที่อุจจาระอัดเป็นก้อนแข็งจนถ่ายไม่ออก ควรพิจารณาใช้ยาระบายชนิดยาสวนหรือยาเหน็บทวาร
🔶ยาเหน็บและยาสวนทวารมักไม่ใช้เป็นประจำ แต่ใช้เป็นครั้งคราวไปตามสภาพต่างๆ เช่นใช้ยาระบายชนิดอื่นแล้วไม่ดีขึ้น มีปัญหาในการเบ่งถ่าย หรือ มีอุจจาระอัดแน่นอุดตัน (fecal impaction)
⏺️ยาเหน็บ เป็นวิธีที่ให้ผลเร็วกว่าการกิน เมื่อสอดเข้าไปในไส้ตรง ยาจะไปทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลงและทำให้ผนังของไส้ตรงหดตัวเพื่อขับอุจจาระออกมา การใช้ยาในเวลาเดิมของทุกวันอาจช่วยให้การขับถ่ายอุจจาระสม่ำเสมอ ที่มีใช้บ่อยคือ กลีเซอรีนชนิดเหน็บ หรือ ยาเหน็บบิซาโคดิล
⏺️ยาสวน ออกฤทธิ์โดยอาศัยของเหลวปริมาตรสูงไปกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ใหญ่เป็นหลัก โดยอาจผสมทั้ง mineral oil, hypertonic Sodium chloride, Sodium phosphate/Biphosphate
⚠️การสวนทำให้คุ้นชินกับการที่มียาปริมาตรขนาดสูงๆไปกระตุ้นอาการอยากถ่ายและคุ้นชินกับการที่มี local stimulation ดังนั้นหากใช้จนเคยชินหรือนานเกินไป จะเลิกใช้แล้วหันมาใช้ยากินทำได้ยาก
⚠️ยาสวน Sodium phosphate/Biphosphateไม่แนะนำสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาโรคหัวใจหรือโรคไต ยกเว้นแพทย์สั่งให้ใช้ภายใต้การควบคุมของแพทย์
หากเกิดภาวะท้องผูกรุนแรงที่ใช้ยาอื่นแล้วไม่ได้ผลจะเลือกใช้
🔶ยาในกลุ่ม chloride channel activators (Lubiprostone /AMITIZA®) ทำให้ลำไส้มีน้ำเพิ่มขึ้นและเคลื่อนไหวมากขึ้น ช่วยให้อุจจาระเคลื่อนตัวได้ดีจึงลดอาการของภาวะท้องผูก ใช้เพื่อรักษาภาวะท้องผูกรุนแรง และใช้ได้อย่างปลอดภัยนานถึง 6-12 เดือน
🔶 ยากระตุ้น guanylate cyclase-C (เช่น linaclotide, plecanatide)
🔶ยายับยั้ง sodium-hydrogen exchanger (เช่น tenapanor ยานี้ยังอยู่ระหว่างการศึกษา)
หากใช้ยาเหล่านี้ไม่ได้ผลอาจพิจารณาใช้
🔶 serotonergic prokinetic drugs ที่ออกฤทธิ์ต่อตัวรับซีโรโทนินชนิด 5-HT4 (เช่น prucalopride)
ส่วนยากลุ่มใหม่ที่อยู่ระหว่างการศึกษาและได้รับความสนใจมากคือ
🔶กลุ่มที่ออกฤทธิ์ยับยั้งการดูดซึมน้ำดี (เช่น elobixibat)
นอกจากนี้ในปัจจุบันโรคท้องผูกจากโอปิออยด์พบได้มากขึ้น จึงมี
🔶ยาที่ออกฤทธิ์เจาะจงในการต้านโอปิออยด์ที่ตัวรับนอกระบบประสาทส่วนกลาง (peripherally acting mu-opioid receptor antagonists) (เช่น methylnaltrexone, naloxegol, naldemedine)
ยาในกลุ่มต่างๆ ที่กล่าวมานั้นมีอาการไม่พึงประสงค์แตกต่างกันตามการออกฤทธิ์
🤰ผู้หญิงตั้งครรภ์ที่ท้องผูกและจำเป็นต้องใช้ยา สามารถใช้ยาระบายกลุ่มต่าง ๆ ได้เช่นเดียวกับผู้ที่ไม่ได้ตั้งครรภ์ ซึ่ง
ยาระบายชนิดเพิ่มปริมาณอุจจาระ
ยาระบายชนิดเพิ่มน้ำในลำไส้ (พีอีจี แลคทูโลส) และ
ยาระบายชนิดทำให้อุจจาระนุ่ม (ด็อกคิวเสต) ถือว่าไม่ถูกดูดซึมเข้าระบบร่างกาย
ส่วนยาอื่น ได้แก่ แมกนีเซียมไฮดรอกไซด์ บิซาโคดิล และยามะขามแขก ถูกดูดซึมเข้าระบบร่างกายได้บ้างในปริมาณที่ถือว่าไม่มาก และไม่พบว่ายาทำให้เกิดผลเสียต่อทารกในครรภ์เมื่อมารดาใช้ยาเหล่านี้เป็นครั้งคราว
⛔ไม่แนะนำให้ใช้ยาระบายชนิดสวนทวารในหญิงมีครรภ์ เนื่องจากมีข้อมูลน้อย
การใช้ยาระบายบ่อยเกินไปไม่ว่ายาชนิดใดอาจส่งผลกระทบต่อสมดุลอิเล็กโทรไลต์ของทารกหลังคลอด
👩👦ผู้หญิงที่ให้นมบุตรและมีอาการท้องผูก สามารถใช้ยาระบายกลุ่มต่าง ๆ
ยาระบายชนิดเพิ่มปริมาณอุจจาระ
ยาระบายชนิดเพิ่มน้ำในลำไส้ (พีอีจีและแล็กทูโลส) และ
ยาระบายชนิดทำให้อุจจาระนุ่ม (ด็อกคิวเสต)
ถือว่าไม่ถูกดูดซึมเข้าระบบร่างกาย จึงไม่พบในน้ำนม
ส่วนยาอื่น ได้แก่ แมกนีเซียมไฮดรอกไซด์ บิซาโคดิล และยามะขามแขก ถูกดูดซึมเข้าระบบร่างกายได้บ้างในปริมาณที่ถือว่าไม่มาก การใช้ยาเป็นครั้งคราวไม่พบยาเหล่านี้ในน้ำนม มีเพียงmetabolite (ซึ่งหมายถึงสารที่เกิดจากกระบวนการสร้างและสลาย) ของยามะขามแขก (ได้แก่ rhein ซึ่งเป็นสารที่มีฤทธิ์) ที่พบได้เล็กน้อยในน้ำนมและไม่ส่งผลกระทบต่อทารกที่ดื่มนมมารดา
♨️ผู้ที่มีอาการท้องผูกและควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุเพิ่มเติม
มีอาการซีดจากขาดธาตุเหล็ก
ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด
น้ำหนักลดผิดปกติโดยไม่ทราบสาเหตุ
มีอายุมากกว่าหรือเท่ากับ 50 ปีและเริ่มมีอาการท้องผูก
มีประวัติสมาชิกในครอบครัวเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่
ท้องผูกจนมีอาการของลำไส้อุดตัน (ปวดท้องมาก อึดอัดแน่นท้อง คลื่นไส้อาเจียน)
ท้องผูกที่รบกวนมาก กินยาระบายแล้วไม่ได้ผล
ถ้าผู้ป่วยมีอาการดังกล่าวนี้ แพทย์จะได้ทำการตรวจหาสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการท้องผูก
💊ยาระบาย มีอยู่หลายรูปแบบ ได้แก่ ยาเม็ด ยาชง ยาน้ำแขวนตะกอน ยาเหน็บทวาร ยาสวนทวาร เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การใช้ยาระบายมีข้อจำกัด ต้องเลือกให้เหมาะกับแต่ละคน เช่น
⚠️ยาระบายที่มีฤทธิ์กระตุ้นการขับถ่ายอุจจาระ จะไม่ใช้ในผู้สูงอายุที่มีอุจจาระแข็งจับเป็นก้อน หรือในสตรีมีครรภ์เพราะลำไส้จะบีบตัวมากและอาจกลายจากท้องผูกเป็นท้องเดินได้
⚠️ผู้สูงอายุหรือผู้ที่ไม่ค่อยรู้สึกตัวก็จะไม่ให้ใช้น้ำมันละหุ่ง เพราะถ้ามีการสำลัก จะสำลักน้ำมันละหุ่งเข้าปอดและทำให้เกิดปอดอักเสบขึ้นได้
⚠️นอกจากนี้การใช้ยาระบายน้ำมันแร่หากใช้บ่อยๆ ก็อาจทำให้ขาด วิตามินเอ ดี อี เคได้
⚠️การใช้ยาระบายทุกชนิด ไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน เพราะอาจทำให้ลำไส้ไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ ส่งผลให้ต้องใช้ยาระบายตลอด ไม่สามารถขับถ่ายอุจจาระได้เองตามปกติ
😊โดยสรุปหากไม่จำเป็นควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาระบาย ให้กินผัก ผลไม้และอาหารที่มีกากใยอาหารสูง ดื่มน้ำให้มากขึ้นและออกกำลังกายสม่ำเสมอ แต่ถ้าจำเป็นต้องใช้ยาระบาย ควรขอคำปรึกษาจากเภสัชกรใกล้บ้านก่อนเสมอ
.
.
https://www.disthai.com/17105230/ละหุ่ง ประโยชน์ดีๆ สรรพคุณเด่นๆและข้อมูลงานวิจัย
.
📗อ่านเพิ่มเติม
แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลรักษาผู้ป่วยท้องผูกเรื้อรังในประเทศไทย พศ 2564
.
https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/line/“ยาแก้ท้องผูก” เลือกใช้ให้ถูกชีวิตปลอดภัย/
https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/line/ใช้ยาระบาย แก้ท้องผูกให้ถูกวิธี/
POSTED 2022.05.27
📌ไฟเบอร์สำหรับคนเป็นท้องผูก
ยาที่ทำให้ท้องผูก
ท้องผูก
ยาระบาย
🍌ก็แค่ยาระบาย เรื่องกล้วยๆ - milk of magnesia
ยาสวนทวาร
🔰Forlax®
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
