“คาร์โบไฮเดรต” พลังจงสถิตอยู่กับเจ้า | Biology with JRItsme.
⌚️ เวลาที่ใช้ในการอ่าน 7 นาที
เริ่มต้นด้วยสารชีวโมเลกุลที่สำคัญกลุ่มหนึ่งและเรามักรู้จักกันดี นั่นคือ “คาร์โบไฮเดรต” เราคนคงรู้สึกหวาดกลัวมันโดยเฉพาะกลุ่มคนที่อยากลดความอ้วน... เพราะด้วยความรู้สมัยใหม่และพฤติกรรมการกินที่เปลี่ยนไปของมนุษย์ ทำให้เกิดองค์ความรู้ที่ว่า “เราไม่ได้อ้วนจากไขมัน แต่อ้วนจากแป้งน้ำตาลแทน” (ความจริงคือการบริโภคไขมันก็ทำให้เกิดความอ้วนไม่ต่างกัน แต่โดยทั่วไป เรามักบริโภคแป้งในปริมาณที่มากกว่านั่นเอง)
แน่นอนว่าผมจะอธิบายด้วยว่าความอ้วนเกิดจากอะไร (อาจเป็นซีรีส์แยก...) แต่ก่อนจะไปถึงจุดนั้น... เรามารู้จักคาร์โบไฮเดรตให้มากขึ้นดีกว่า เราทราบกันดีอยู่แล้วว่า คาร์โบไฮเดรตเป็นหนึ่งในอาหาร 5 หมู่ที่บัญญัติโดย กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ซึ่งอาหารในหมู่นี้ก็คือแป้งและน้ำตาล จากการที่เราได้รู้จักโมเลกุลและสารประกอบอินทรีย์แล้ว เรามาดูให้ลึกลงไปถึงระดับโมเลกุลกัน!
โคครงสร้างคาร์โบไฮเดรตจากเล็กไปใหญ
คาร์โบไฮเดรตเป็นสารประกอบอินทรีย์และชีวโมเลกุล ที่ประกอบด้วยธาตุคาร์บอน ไฮโดรเจน และออกซิเจน ชื่อของมันก็มาจากธาตุที่เป็นองค์ประกอบหลักอย่างคาร์บอนกับไฮโดรเจนนี่แหละ จริง ๆ แล้ว... คาร์โบไฮเดรตเป็นโมเลกุลที่ใหญ่มาก แต่เราสามารถแยกออกมาดูเป็นส่วนย่อย ๆ ได้ เริ่มต้นจากหน่วยย่อยที่สุดหรือโมโนเมอร์คือ “น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว” [Monosaccharide]
กลูโคส ฟรุกโตส และกาแแลคโตส
ซึ่งน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวมีหลายชนิดมาก ๆ (ก.ไก่ ล้านตัว...) แต่ที่ยกตัวอย่างแล้วควรรู้จจักจะมี 5 ชนิดได้แก่ กลูโคส [Glucose] น้ำตาลที่เป็นแหล่งพลังงานสำคัญของสิ่งมีชีวิต พบได้ทั่วไป ฟรุกโตส [Fructose] พบในผลไม้บางชนิดและน้ำอสุจิ (อย่าหาลองเชียวนะ รสชาติไม่เป็นที่หวังแน่...) กาแลคโตส [Galactose] พบในน้ำนม
ดีออกซีไรโบสและไรโบส อ้างอิง: https://www.mun.ca/biology/scarr/iGen3_02-07.html
ไรโบสและดีออกซีไรโบส [Ribose, Deoxyribose] เป็นส่วนประกอบหลักของ RNA และ DNA
น้ำตาลโมเลกุลคู่พร้อมองค์ประกอบ อ้างอิง: https://sciencenotes.org/disaccharide-examples-what-is-a-disaccharide/
เมื่อน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว (โดยเฉพาะกลูโคส ฟรุกโตส และกาแลคโตส) มาต่อกันสองตัวด้วยพันธะโคเวเลนต์ จะได้เป็น “น้ำตาลโมเลกุลคู่” [Disaccharide] เช่น ซูโครส [Sucrose] พบในน้ำตาลทรายและน้ำตาลอ้อย มอลโทส [Maltose] พบในข้าวมอลท์และข้าวโอ๊ต และแลคโตส [Lactose] พบในน้ำนม (คนแพ้นมไม่ถูกใจสิ่งนี้...)
โคครงสร้างน้ำตาลโมเลกุลใหญ่
มากไปกว่านั้น... เมื่อน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวต่อตัวกันเป็นโมเลกุลใหญ่ขึ้น จะเรียกว่า “น้ำตาลโมเลกุลใหญ่” [Polysaccharide] โดยอาจเป็นสายตรงเหมือน “อะไมโลส” [Amylose] หรือแตกกิ่งก้านสาขาเหมือน “อะโมโลเพกติน” [Amylopectin] ยัง! ยังใหญ่ขึ้นอีก! (เสียงดอร่า!) เมื่ออะโมเลเพกตินรวมกับอะไมโลสจะได้ “แป้ง” [Starch] ที่เรากินกันทุกวัน หรือใหญ่กว่านั้น... ก็กลายเป็นไกลโคเจน [Glycogen] ที่สะสมในตับของสัตว์ ไคติน [Chitin] ผนังเซลล์ของเห็ดรา เปลือกแมลง หรือไคโตซาน [Chitosan] เปลือกกุ้งและปู
เซลลูโลส โครงสร้างหลักของเซลล์พืช อ้างอิง: https://www.researchgate.net/figure/Structure-of-plant-cellulose_fig1_340136481
แต่ที่น่าสนใจคือ มีน้ำตาลโมเลกุลใหญ่ชนิดหนึ่งที่เรียกได้ว่าเป็นตัวตึง! นั่นคือ “เซลลูโลส” ด้วยโครงสร้างที่เป็นร่างแห ทำให้มันเป็นโมเลกุลที่แข็งแรงมาก! พบในพืชเพราะเป็นส่วนประกอบของผนังเซลล์พืช สัตว์หลายชนิดจึงไม่สามารถย่อยเซลลูโลสได้ เว้นแต่สัตว์เคี้ยงเอื้องนั่นเอง... (ใช้จุลินทรีย์ในกระเพาะย่อยให้)
คาร์โบไฮเดรตทำหน้าที่ในการเป็นแหล่งพลังงานที่สำคัญของสิ่งมีชีวิต โดยเฉพาะน้ำตาลกลูโคส น้ำตาลโมเลกุลใหญ่จะถูกร่างกายย่อนจนได้น้ำตาลโมเลกุลเล็กลง โมเลกุลคู่และโมเลกุลเดี่ยว แล้วจะเปลี่ยนร่างกลายเป็นกลูโคสเพื่อเป็นแหล่งพลังงาน หรือไปสังเคราะห์เป็นสารอื่นที่ร่างกายต้องการ นอกจากนี้... ยังทำหน้าที่เป็นโครงสร้างให้กับเซลล์หรือร่างกาย ได้แก่ เซลลูโลส เป็นผนังเซลล์พืช ไคติน ผนังเซลล์เห็ดรา และไคโตซาน เป็นเปลือกกุ้งกับปู
และนี่คือทั้งหมดเกี่ยวกับคาร์โบไฮเดรต... นอกจากที่เราจะรู้ว่ามันคือแป้ง! (คุ้น ๆ ...) กับน้ำตาล ยังทำให้เรารู้ว่ามันหลากหลายมากกว่านั้น แต่ช้าก่อน... แค่นี้ยังแค่น้ำจิ้ม... ตอนต่อไปพบกับ “โปรตีน” สารชีวโมเลกุลที่หลากที่สุดกว่าล้าน ๆ ชนิด (ชาตินี้จะรู้จักหมดไหมเนี่ย...) กันนะครับ ถ้าไม่อยากพลาด... ติดตามเพจ Mr.BlackCatz. Academy ไว้ในอ้อมอกอ้อมใจ เพื่อไม่พลาดเนื้อหาชีววิทยาฉบับคนทั่วไปเข้าใจง่ายนะครับ 😽
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
