“โปรตีน” ชีวโมเลกุลล้านล้านชนิด | Biology with JRItsme.
⌚️ เวลาที่ใช้ในการอ่าน 7 นาที
อย่างที่เกริ่นไปในตอนที่แล้ว..... โปรตีนเป็นสารชีวโมเลกุลที่หลากที่สุดที่มีกว่า 20 ยกกำลัง 5,000 หรือล้านล้านชนิด ด้วยจำนวนมหาศาลนี้ ทำให้โปรตีนมีรูปร่าง ขนาด โมเลกุล และหน้าที่ที่แต่ต่างกันอีกด้วย ผมเองคงให้ทุกคนรู้จักหมดทุกชนิดไม่ได้หรอก... แม้แต่คนที่เรียนชีวะเพียว ๆ ยังไม่จำเป็นต้องรู้จักทุกชนิดอย่างลึกซึ้งเลย จึงของเริ่มจากหน่วยย่อยของโปรตีน
กรดอะมิโน 20 ชนิด (จำแแนกตามความมีขั้วและโครงสร้าง ตามหลักชีวเคมี) อ้างอิง: https://chemistrytalk.org/amino-acid-chart/
เช่นเดียวกับคาร์โบไฮเดรตที่มีน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวต่อกันไปเรื่อย ๆ โปรตีนก็มีหน่วยย่อยที่เรียกว่า “กรดอะมิโน” [Amino acid] ซึ่งมีมากถึง 20 ชนิด แบ่งออกเป็น “กรดอะมิโนจำเป็น” [Essential amino acid] และ “กรดอะมิโนไม่จำเป็น” [Non-essential amino acid] มาต่อกันเป็นโปรตีน
กรดอะมิโนจำเป็น คือกรดอะมิโนที่ร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์เองได้หรือสังเคราะห์ได้เล็กน้อย จึงต้องรับจากการกินอาหารเข้ามา มีทั้งหมด 10 ชนิด ได้แก่ อาร์จีนีน [Arginine] ฮิสทาดีน [Histadine] ไอโซลิวซีน [Isoleucine] ลิวซีน [Leucine] ไลซีน [Lysine] เมทไทโอนีน [Methionine] ฟีนีลอะลานีน [Phenylalanine] ทรีโอนีน [Threonine] ทริปโทแฟน [Tryptophan] และวาลีน [Valine]
กรดอะมิโนไม่จำเป็น คือกรดอะมิโนที่ร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์เองได้ โดยไม่จำเป็นต้องรับจากการกินอาหาร มีทั้งหมดอีก 10 ชนิด ได้แก่ อะลานีน [Alanine] แอสพาราจีน [Asparagine] แอสพาเทต [Aspartate] ซีสเทอีน [Cysteine] กลูตาเมต [Glutamate] ไกลซีน [Glycine] โปรลีน [Proline] ซีรีน [Serine] และไทโรซีน [Tyrosine]
โครงสร้างโปรตีนสายยาว (Oligopeptide = โพลิเปปไทด์สายสั้้นที่มีีกรดอะมิโน 4-20 ชนิดต่อกัน) อ้างอิง: http://www.kyowahakko-bio.co.jp/english/newbio/dipeptides/
ไม่ว่าจะจำเป็นหรือไม่ ไม่ว่าจะชนิดใด... ก็สามารถต่อกันเป็นโปรตีนได้ หากมีกรดอะมิโนต่อกัน 2 ตัว จะเรียกว่า “ไดเปปไทด์” [Dipeptide] หากมี 3 ขนิดต่อกันจะเรียกว่า “ไตรเปปไทด์” [Tripeptide] หากมีมากกว่านั้น ซึ่งโปรตีนทั่วไปจะอยู่ในกลุ่มนี้คือ “โพลิเปปไทด์” [Polypepetide]
นอกจากจำนวนกรดอะมิโนที่กำหนดความหลากหลายของโปรตีนแล้ว ตำแหน่งการวางของกรดอะมิโนในสายโพลิเปปไทด์ที่ต่างกัน ทำให้คุณสมบัติและหน้าที่เปลี่ยนไปด้วย เทียบได้กับสร้อยลูกปัดที่สีหรือขนาดต่างกันแค่ลูกเดียว ก็ทำให้เอกลักษณ์ของสร้อยลูกปัดดต่างไปด้วย ที่จะสื่อคืออาหารเสริมที่โฆษณาด้วยว่า “ได,ไตร,โพลิเปปไทด์” หากไม่รู้ว่าในโมเลกุลมีกรดอะมิโนชนิดใดบ้างหรือโมเลกุลมีคุณสมบัติอะไรบ้างที่อาจไม่มีประโยชน์ต่อร่างกายตามอวดอ้างสรรพคุณ อาจทำให้เราเสียตังฟรีได้...
โครงสร้างโปรตีนทั้ง 4 ระดับ อ้างอิง: https://il.mahidol.ac.th/e-media/ap-biology1/Chapter2/Part4_3.html
สายโพลิเปปไทด์อาจไม่ได้เป็นเส้นตรงเสมอไป เพราะอาจะม้วนพับ ทบไปมาจนกลายเป็นก้อนโปรตีนขนาดใหญ่ เช่น คอลลาเจน [Collagen] มีลักษณะเป็นสายยาว ทำหน้าที่เป็นโครงสร้างและเพิ่มความยืดหยุ่นผิวหนัง ฮีโมโกลบิน [Hemoglobin] ที่เป็นกลุ่มก้อน ทำหน้าที่ทำให้เลือดสีแดงและขนส่งออกซิเจน
หน้าที่ของโปรตีนหลากหลายมากตามรูปร่าง ลักษณะ การเรียงตัวของกรดอะมิโนตามที่กล่าวไป ดังเช่น เป็นแหล่งพลังงาน ขนส่งสาร เอนไซม์เร่งปฏิกิริยา เป็นโครงสร้างร่างกาย เป็นสารพิษป้องกันตัวจากสิ่งมีชีวิตอื่น
จบแล้วครับสำหรับโปรตีนที่ถูกย่อยให้คนธรรมดาเข้าใจง่าย ๆ หวังว่าจะมีประโยชน์และได้ความรู้ติดตัวไปบ้างนะครับ ติดตามเพจ Mr.BlackCatz. Academy ไว้ในอ้อมอกอ้อมใจ เพื่อไม่พลาดเนื้อหาชีววิทยาฉบับคนทั่วไปเข้าใจง่ายนะครับ 😸
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
