เมื่อวาติกันไร้พระสันตะปาปานาน 3 ปี: ว่าด้วยการเลือกตั้งพระสันตะปาปา ที่นานที่สุดในประวัติศาสตร์
ข่าวการสิ้นพระชนม์ของพระสันตะปาปาฟรานซิสเมื่อวันจันทร์อีสเตอร์ นับว่าเป็นอีกหนึ่งข่าวใหญ่ที่สำคัญที่ผู้คนติดตามกัน ไม่ว่าจะเป็นคริสตชนก็ดี หรือคนต่างศาสนาก็ดี ซึ่งในวันนี้เองก็เป็นวันที่พิธีศพด้วย การสิ้นพระชนม์ของพระสันตะปาปาฟรานซิสจะนำมาซึ่งการเลือกตั้งพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่ ซึ่งใครหลาย ๆ คนก็ต่างรอคอยที่ได้ยลพระบารมีของพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่กัน
ธรรมเนียมการเลือกตั้งพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่เป็นอะไรที่มีมาอย่างยาวนานกว่าสองพันปี แต่ระบบการเลือกตั้งพระสันตะปาปาแบบในปัจจุบันนี้ที่เป็นอะไรที่เกิดขึ้นมาใหม่โดยพระสันตะปาปาเกรกอรี่ที่ 10 ซึ่งเกิดขึ้นเนื่องจากเหตุการณ์ครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ที่ทำให้วาติกันต้องร้างพระสันตะปาปานานเกือบ 3 ปี ซึ่ง All About History ในสัปดาห์นี้ จะขอพาย้อนเวลากันกลับไปดูเหตุการณ์ที่เป็นจุดเปลี่ยนของการเลือกตั้งพระสันตะปาปาในครั้งนั้นกัน
⭐ การเลือกพระสันตะปาปาแต่เบื้องบุราณมา
ในอดีต อย่างในยุคแรกเริ่มเมื่อครั้งนักบุญปีเตอร์ได้รับการเลือกเป็นมุขนายกนั้นไม่ปรากฎหลังว่ามีการเลือกมาอย่างไร แต่ทั้งนี้ในส่วนของพระสันตะปาปาพระองค์ถัดมาอย่างพระสันตะปาปาลินุส พระสันตะปาปาเคลตุส และพระสันตะปาปาเคลเมนต์นั้น มีการบันทึกเอาไว้ว่าตัวของนักบุญปีเตอร์เป็นผู้เลือกตำแหน่งผู้สืบทอดเอง ในขณะที่พระสันตะปาปาพระองค์หลังจากนั้นมีบันทึกกันว่าเป็นการเลือกโดยเสียงคริสตชนส่วนใหญ่ในกรุงโรม
อย่างไรก็ดีบ่อยครั้งสถาบันกษัตริย์เองก็เข้ามามีส่วนร่วมและแทรกแซงการเลือกตั้งพระสันตะปาปาอยู่บ้าง ไม่ว่าจะเป็นรัชสมัยของจักรพรรดิคอนสแตนตินก็ดี หรือในช่วงหลังที่อาณาจักรอื่นมีอิทธิพลเหนือวาติกัน ไม่ว่าจะเป็นออสโตรกอธิค ไบแซนไทน์ การอแล็งเฌียง ไปจนถึงการตั้งเอาคนในตระกูลของขุนนางผู้มีอิทธิพลมาเป็นพระสันตะปาปาก็มีเหมือนกัน
การเลือกตั้งจากเดิมที่ใช้ความเห็นของประชาชนและเต็มไปด้วยการแทรกแซงจากเจ้าผู้ปกครอง ทำให้สมัยของพระสันตะปาปานิโคลัสที่ 2 ได้มีการออกกฤษฎีกากำหนดให้ว่ามีเพียงพระคาร์ดินัลเท่านั้นที่จะมีสิทธิ์ในการเลือกพระสันตะปาปา ซึ่งจากทั้งหมดนี้เราจะเห็นว่าการเลือกพระสันตะปาปานั้นมีพัฒนาการมาเรื่อย ๆ แต่ถึงอย่างนั้นก็ไม่มีได้กฎเกณฑ์อะไรที่เคร่งครัดมากนัก ตลอดจนสามารถถูกแทรกแซงได้แทบจะตลอดเวลา นั่นเองที่เป็นปัญหาสำคัญที่นำมาสู่การเลือกตั้งพระสันตะปาปาที่ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ได้
⭐ ความขัดแย้งทางการเมือง มูลเหตุแห่งความล่าช้าของการเลือกตั้ง
ย้อนกลับไปในปี 1268 หลังการสิ้นพระชนม์ของพระสันตะปาปาเคลเมนต์ที่ 4 การเลือกพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่ค่อนข้างเต็มไปด้วยความขัดแย้งสารพัด เนื่องมาจากกลุ่มพระคาร์ดินัลผู้มีสิทธิ์ในการเลือกตั้งนั้นถูกแบ่งพรรคแบ่งฝ่ายออกเป็น 2 ฝ่ายด้วยกัน ฝ่ายหนึ่งเป็นกลุ่มที่มีพระคาร์ดินัลเชื้อสายฝรั่งเศสเป็นหลักเรียกว่ากลุ่ม pars Caroli และอีกฝ่ายหนึ่งคือมีพระคาร์ดินัลเชื้อสายอิตาลีเป็นหลัก ชื่อว่ากลุ่ม pars Imperii
จะขอเล่าบรรยากาศการเมืองในแถบนั้นกันสักหน่อย ในสมัยของพระสันตะปาปาเคลเมนต์ที่ 4 พระองค์มีนิวาสสถานเดิมอยู่ที่ฝรั่งเศส เป็นชาวฝรั่งเศสแท้ ๆ ซึ่งก็ทรงข้องเกี่ยวกับการเมืองในอิตาลีผ่านการที่ทรงแต่งตั้งให้พระเจ้าชาร์ลแห่งอ็องฌู ขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งซิซีลี เป็นการทำให้ฝรั่งเศสสามารถมาลงหลักปักฐาน สร้างอิทธิพลในคาบสมุทรอิตาลีได้ ซึ่งแน่นอนว่าพระคาร์ดินัลไม่พอใจแล้วก็คงจะรับไม่ได้ถ้าพระสันตะปาปาพระองค์ต่อไปก็ยังคงเป็นพวกฝรั่งเศสอยู่
ในครั้งนั้น มีพระคาร์ดินัลผู้มีสิทธิ์ในการเลือกตั้งอยู่ทั้งหมด 20 ท่านด้วยกัน แต่ทั้งนี้ในช่วงระยะเวลา 3 ปี ที่บัลลังก์ร้างพระสันตะปาปานั้น ก็มีพระคาร์ดินัลเสียชีวิตไปแล้ว 3 ท่านด้วยกัน เป็นชาวฮังการี 1 ท่าน ชาวฝรั่งเศส 1 ท่าน และชาวอิตาลี 1 ท่าน
⭐ เมื่อบัลลังก์ร้างพระสันตะปาปานานไป ชาวเมืองจึงต้องใช้ไม้แข็ง
การเลือกตั้งพระสันตะปาปาในครั้งนั้น จัดขึ้นที่วิแตร์โบ การเลือกตั้งได้ถูกยืดเยื้อด้วยปัจจัยหลาย ๆ อย่าง ไม่ว่าจะด้วยความไม่ลงรอยกันของพระคาร์ดินัลที่นำมาสู่การไม่ยอมลงคะแนนให้จบ ๆ เมื่อการเลือกตั้งชักช้า ทำให้ชาวเมืองวิแตร์โบไม่พอใจ จนเจ้าเมืองผู้ดูแลบริหารวิแตร์โบอย่างรานิเอรี่ กัตติ และอัลแบร์ตุส เด มอนเตโบโน ตัดสินใจที่จะ “ขัง” พระคาร์ดินัลเอาไว้ในปาลาซโซ เดอิ ปาปิ ดิ วิแตร์โบ ในช่วงปลายปี 1289 เพื่อเป็นการบังคับให้พระคาร์ดินัลต้องตัดสินใจเลือกพระสันตะปาปาใหม่สักที
การดำเนินการคุมขังพระคาร์ดินัลนั้นประกอบไปด้วยการกักบริเวณ การงดให้อาหาร ไปจนถึงการรื้อหลังคาทิ้ง ตลอดจนแม้แต่กษัตริย์หรือชาร์ลแห่งอ็องฌู ไปจนถึงพระเจ้าฟิลิปที่ 3 ก้ต่างเสด็จมายังวิแตร์โบ เสมือนว่าเป็นการมากดดันเหล่าพระคาร์ดินัลให้เลือกพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่
เวลาผ่านไปกว่า 1,006 วัน หรือราว ๆ 2 ปี กับอีก 9 เดือน การเลือกตั้งครั้งนั้นก็มาถึงจุดสิ้นสุด จากพระคาร์ดินัลกลุ่มราว ๆ 17 คน ได้ถูกลดจำนวนลงโดยการมอบอภิสิทธิ์ให้พระคาร์ดินัลผู้อื่น จนมีตัวแทนพระคาร์ดินัลอยู่ 6 ท่าน ซึ่งทั้ง 6 ท่านนั้นเป็นชาวอิตาลี 5 ท่าน และชาวบูร์กอญ-คาสตีล 1 ท่าน ซึ่งพระคาร์ดินัลที่มอบสิทธิ์การเลือกตั้งนั้นส่วนใหญ่เป็นพระคาร์ดินัลชาวฝรั่งเศส ทำให้ดูเป็นการที่พระคาร์ดินัลชาวฝรั่งเศสยอมที่จะประนีประนอมและให้มีพระสันตะปาปาชาวอิตาลีบ้าง
คณะกรรมการเลือกตั้งพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่ทั้ง 6 ท่านก็ได้เลือหที่จะแต่งตั้งพระธรรมดา ๆ รูปหนึ่งที่ไม่ใช่แม้แต่พระคาร์ดินัล อย่าง “เธโอบัลโด วิสคอนติ” ผู้ที่กำลังติดตามกองทัพของเจ้าชายเอ็ดเวิร์ดแห่งอังกฤษไปรบในสงครามครูเสด ให้ขึ้นเป็นพระสันตะปาปาเกรกอรี่ที่ 10 ขึ้นมา
⭐ “Ubi periculum” มรดกจากการขังพระคาร์ดินัล
เมื่อพระสันตะปาปาเกรกอรี่ที่ 10 เถลิงขึ้นสู่บัลลังก์แห่งวาติกัน ก็ได้ประกอบพระราชกรณียกิจมากมาย หนึ่งในนั้นก็คือการเปลี่ยนแปลงการเลือกตั้งพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่ของเดิมเสีย ผ่านการตราพระราชกฤษฎีกา “Ubi periculum”
พระราชกฤษฎีกาดังกล่าวเป็นกฎที่ตั้งขึ้นมา โดยอาศัยการขังพระคาร์ดินัลให้แยกตัวออกมาจากโลกภายนอก ไม่ให้มีสิ่งเร้าหรืออิทธิพลจากภายนอกเข้ามารบกวนการเลือกตั้งได้ ตลอดจนเป็นการเร่งให้มีการเลือกพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่โดยเร็ว
การเลือกตั้งสมเด็จพระสันตะปาปาแบบตามกฎดังกล่าวเรียกกันว่า คอนเคลฟ เป็นการประชุมลับภายในซึ่งจะจัดขึ้นภายในวัดน้อยซิสทีน แน่นอนว่าในเมื่อเป็นการประชุมลับเราจึงจะไม่มีการถ่ายทอดสดแต่อย่างใด แต่เราจะได้รับรู้ว่าการประชุมลับนั้นได้ข้อยุติแล้วผ่านปล่องไฟที่จะมีควันสีขาวลอยออกมาเป็นอาณัติสัญญาณ และจะมีการประกาศพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่ในเวลาต่อมา "Annuntio vobis gaudium magnum. Habemus Papam” (ข้าขอประกาศต่อทุกคนถึงความน่ายินดีอันยิ่งใหญ่ว่า พวกเรามีพระสันตะปาปาแล้ว)
.
เรื่อง : ณัฐรุจา งาตา
ภาพประกอบ : บริษัท ก่อการดี จำกัด
════════════════
Bnomics - Bangkok Bank Economics
'Be an Economist for Everyone'
วิเคราะห์ เจาะทุกประเด็นเศรษฐกิจ ให้เป็นเรื่องง่ายสำหรับคุณ
════════════════
#ประวัติศาสตร์ #วาติกัน #พระสันตะปาปา #อิตาลี #คริสต์ศาสนา #Bnomics #BBL #BangkokBank #ธนาคารกรุงเทพ
อ้างอิง:
Schmitz, Mike. How to Elect a Pope (Papal Conclave Explained). Ascension Presents. https://www.youtube.com/watch?v=1CxP49wtt0M
Britanica. Papal Conclave. https://www.britannica.com/topic/papal-conclave
Newadvent. Conclave. https://www.newadvent.org/cathen/04192a.htm
Stefano Rome Tours. Longest Papal Election in History and Astonishing Origins of the Conclave. https://www.stefanorometours.com/blog/docs/longest-papal-election-in-history-origins-of-conclave/
Fleming-Jones, Jeremy. Conclaves through time - the long and short. https://www.euronews.com/my-europe/2025/04/21/conclaves-through-time-the-long-and-short
Sánchez Silva, Walter. November 29 Marks the Start of the Longest Conclave in the History of the Catholic Church. https://www.ewtnvatican.com/articles/november-29-marks-the-start-of-the-longest-conclave-in-the-history-of-the-catholic-church-1929
Ryan, George. Why the Papal Conclave of 1271 Was the Longest in History.
- 24
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
