• ‘พม่า’ กับ ‘เมียนมา’ เหมือนหรือต่างกันอย่างไร?
ในปี ค.ศ. 1989 รัฐบาลทหารของพม่าได้เปลี่ยนชื่อประเทศจาก “พม่า” (Burma) เป็น “เมียนมา” (Myanmar) โดยอ้างเหตุผลเรื่องความเป็นเอกภาพของประเทศ เพราะคำว่าพม่าสื่อความหมายถึงเชื้อชาติพม่าเพียงเชื้อชาติเดียว ส่วนคำว่าเมียนมา จะครอบคลุมคนทุกเชื้อชาตินอกเหนือจากชาวพม่าที่อยู่ภายในประเทศ
นอกจากนี้ชื่อพม่าหรือ Burma ยังเป็นสิ่งตกทอดมาจากยุคที่พม่าตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ และไม่ใช่เพียงแค่ชื่อประเทศเท่านั้น เพราะชื่อสถานที่รวมถึงชื่อเมืองในพม่าก็ถูกเปลี่ยนชื่อเช่นกัน
อย่างไรก็ตาม ประเด็นที่น่าสนใจของเรื่องนี้ก็คือ ในทางภาษาศาสตร์และประวัติศาสตร์ แท้จริงแล้วทั้งคำว่าพม่าและเมียนมานั้น อาจจะมีจุดกำเนิดเดียวกัน
รากศัพท์ที่เก่าแก่ที่สุดของทั้งพม่าและเมียนมายังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่มีทฤษฎีว่า มาจากภาษาบาลี พฺรหฺมา (Brahmā) ที่หมายถึงพระพรหม ที่มาจากความเชื่อของชาวพม่าโบราณที่ว่า พวกเขาสืบเชื้อสายมาจากพระพรหม
ส่วนในพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา ที่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสัณนิษฐานไว้ได้ระบุว่า คำว่า พม่ามาจากคำว่า “พราหมณประเทศ” ที่แปลว่า ดินแดนของหมู่พราหมณ์
ขณะที่ในวารสารสมาคมวิจัยพม่า (Journal of the Burma Research Society) ที่เขียนโดย อู จอ ตุน (U Kyaw Htun) ในปี ค.ศ. 1933 ระบุว่า วิวัฒนาการของคำว่าเมียนมา เริ่มต้นจาก พฺรหฺมา (Brahmā) → บรมา (Bramma) → มรมา (Mramma) → เมียนมา (Myanmar)
จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์แสดงให้เห็นว่า ชาวพม่าเรียกเชื้อชาติของพวกเขาว่า มรมา (Mramma) หรือเมียนมา อย่างน้อยตั้งแต่ยุคอาณาจักรพุกาม (ค.ศ. 849-1287) อย่างเช่นจารึกในสมัยพระเจ้าจันสิตถา (ค.ศ. 1084-1113) ที่ปรากฏคำว่ามรมาที่หมายถึงชาวพม่า
ส่วนเบอร์ม่า (Burma) หรือพม่าในภาษาอังกฤษ อู จอ ตุน อธิบายว่า มีรากศัพท์มาจากพฺรหฺมา เช่นเดียวกับคำว่าเมียนมา (Brahmā → Bamma → Burma) คำว่า Burma ปรากฏอย่างเด่นชัดในยุคอาณานิคมของอังกฤษ
ส่วนเหตุผลที่ว่า ทำไมอังกฤษถึงใช้คำว่า Burma ในการเรียกพม่า นักภาษาศาสตร์และนักเขียนชาวพม่า หม่อง ตา โน (Maung Tha Noe) อธิบายว่า คนอินเดียเรียกประเทศพม่าและคนพม่าว่า บารามา (Brahma) และเรียกภาษาพม่าว่า บารามี (Brahmi) เป็นต้นตอของคำว่า Burma และ Burmese ที่อังกฤษเรียก
อย่างไรก็ตาม มีอีกหนึ่งทฤษฎีที่บอกว่า อังกฤษทำการค้ากับพม่าที่เมืองท่าทางตอนใต้ของพม่า โดยคนพม่าที่นั้นจะมีสำเนียงภาษาที่ต่างจากคนพม่าที่อยู่ตอนกลาง โดยจะอ่านออกเสียงตัว ‘ม’ เป็น ‘บ’ (หรือ พ) ทำให้จากเมียนมากลายเป็นคำว่าบะหม่าหรือพม่า
และจากทั้งหมดนี้ แม้ว่าในปัจจุบันประเทศพม่าจะถูกเปลี่ยนชื่อเป็นเมียนมา มานานเกือบ 40 ปี แต่สำหรับฝ่ายที่ต่อต้านเผด็จการในเมียนมา รวมถึงกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ ที่ไม่ใช่ชาวพม่า พวกเขาก็ยังมองว่า แท้จริงชื่อเมียนมาก็สื่อความหมายถึงชาวพม่าเพียงเชื้อชาติเดียวอยู่ดี และการเปลี่ยนชื่อประเทศในครั้งนั้น ก็ไม่ได้ผ่านความเห็นชอบหรือประชามติจากประชาชนมาก่อน
อ้างอิง • มติชนสุดสัปดาห์. ศิริพจน์ เหล่ามานะเจริญ : พม่า, มอญ, เตลง และโรฮิงญา : ความเป็นคน กับการเมืองเรื่องชื่อเรียกชนชาติ. https://www.matichon.co.th/weekly/featured/article_57483
• Build Myanmar Media. Myanmar or Burma? Historical Analysis of the Terminology. https://www.buildmyanmarmedia.com/myanmar-or-burma-historical-analysis-of-the-terminology/
• Post Today. "เมียนมาร์" "เบอร์มา" ชื่อนั้นสำคัญไฉน. https://www.posttoday.com/international-news/272497
• The Standard Podcast. เมียนมา มีกี่ชาติพันธุ์? มองความขัดแย้งในความหลากหลายทางเชื้อชาติ | 8 Minute History Highlight. https://m.youtube.com/watch?v=PiQ_EW351iM
#HistofunDeluxe
- 7
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
