🧠 แม้ไม่เคยติดเชื้อ | การระบาดของโควิด-19 อาจทำให้สมองของเรา "แก่ลง" 5.5 เดือน
เราหลายคนคงเคยได้ยินเรื่องภาวะ "สมองล้า" (brain fog) ในผู้ป่วย Long Covid... แต่ถ้าเราบอกว่า ผลกระทบของโควิด-19 ต่อสมองนั้นอาจจะกว้างขวางและน่าประหลาดใจกว่านั้นมาก?
งานวิจัยล่าสุดชี้ว่า แค่การ "ใช้ชีวิต" ผ่านช่วงแรกของการระบาด ก็อาจทำให้สมองของเราแก่เร็วขึ้น... แม้ว่าคุณจะไม่เคยติดเชื้อเลยก็ตาม
⚠️ ผลกระทบทางระบบประสาทที่กว้างกว่าเดิม
ในช่วงต้นของการระบาดของโควิด-19 สมองของเราแก่ลง 5.5 เดือน ซึ่งอาจเกิดจากความเครียดหรือการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต
เราทราบดีว่าผู้ป่วย Long Covid จำนวนมากมีอาการสมองล้า แต่ผลกระทบทางระบบประสาทในวงกว้างของโรคระบาดครั้งนี้ยังไม่เป็นที่เข้าใจอย่างถ่องแท้
เพื่อทำความเข้าใจในเรื่องนี้ อาลี-เรซา โมฮัมมาดี-เนจาด (Ali-Reza Mohammadi-Nejad) จาก Nottingham University สหราชอาณาจักร และทีมงานของเขา ได้ฝึกเครื่องจำลองการเรียนรู้ (machine-learning model) จากภาพสแกนสมอง 15,000 ภาพ เพื่อดูว่าโครงสร้างของมันเปลี่ยนแปลงไปตามอายุอย่างไร
🧪 การทดลองก่อน-หลังล็อกดาวน์
จากนั้น พวกเขาได้ป้อนแบบจำลองด้วยภาพสแกนสมอง "เป็นคู่" จากอาสาสมัคร 996 คนในการศึกษา UK Biobank
• กลุ่มควบคุม (564 คน): เป็นกลุ่มที่ถ่ายภาพสแกนทั้งสองครั้ง "ก่อน" เดือนมีนาคม 2020 ซึ่งเป็นช่วงที่สหราชอาณาจักรเริ่มใช้มาตรการล็อกดาวน์
• กลุ่มที่เผชิญการระบาด (432 คน): เป็นกลุ่มที่ถ่ายภาพสแกนครั้งหนึ่ง "ก่อน" เดือนมีนาคม 2020 และอีกครั้งหนึ่ง "หลังจากนั้น"
• โดยภาพสแกนแต่ละครั้งของทุกคนจะห่างกันโดยเฉลี่ยสามปี
⏳ แก่ลง 5.5 เดือน แม้ไม่ติดเชื้อ
เมื่อนักวิจัยเปรียบเทียบบุคคลจากทั้งสองกลุ่ม ซึ่งถูกจับคู่ให้ตรงกันทั้งในด้านอายุ, เพศ และสุขภาพโดยรวม พวกเขาพบว่า การระบาดใหญ่ของโรคอาจเร่งให้สมองของเราแก่ชราลง 5.5 เดือน โดยพิจารณาจากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของเนื้อสมองสีขาว (white matter) และสีเทา (grey matter)
และที่น่าตกใจที่สุดคือ สิ่งนี้เป็นจริงแม้ในกลุ่มผู้ที่ไม่เคยมีประวัติการติดเชื้อโควิด-19 มาก่อน
ผลกระทบนี้เด่นชัดเป็นพิเศษในกลุ่ม "ผู้ชาย" และผู้ที่ "ด้อยโอกาสทางเศรษฐกิจและสังคม"
อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อจำกัดที่สำคัญคือ ผู้เข้าร่วมโครงการ Biobank โดยทั่วไปมีสุขภาพดีกว่า, ร่ำรวยกว่า และมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์น้อยกว่าประชากรส่วนใหญ่ของสหราชอาณาจักร ดังนั้นผลการค้นพบนี้อาจไม่สามารถนำไปใช้ในวงกว้างได้ นอกจากนี้ การที่ผู้เข้าร่วมทั้งหมดมาจากสหราชอาณาจักรยังหมายความว่าผลลัพธ์อาจไม่สะท้อนถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการล็อกดาวน์ในที่อื่นๆ
🤔 สาเหตุคืออะไร และจะหายไหม?
นักวิจัยสันนิษฐานว่าการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ขึ้นอยู่กับ "ความเครียด" หรือ "การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต" ที่เกิดขึ้นในช่วงเวลานั้น
🏡 แล้วเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับเราอย่างไร?
สำหรับประเทศไทย ประสบการณ์ช่วงล็อกดาวน์และความเครียดจากการระบาดของโควิด-19 เป็นความทรงจำร่วมสมัยของพวกเราทุกคน การค้นพบนี้จึงไม่ใช่เรื่องไกลตัวเลย แต่เป็นเหมือนการฉายภาพให้เห็น "บาดแผลที่มองไม่เห็น" ที่การระบาดครั้งนั้นได้ทิ้งไว้กับสมองของเรา
มันคือเครื่องย้ำเตือนถึงความสำคัญของการดูแลสุขภาพจิตและผลกระทบระยะยาวจากความเครียด และความจำเป็นในการฟื้นฟูสังคมหลังจากวิกฤตการณ์ครั้งใหญ่ ไม่ใช่แค่ในเชิงเศรษฐกิจ แต่รวมถึงในเชิงสุขภาพระบบประสาทด้วย
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ สมองแก่ลงเพราะการระบาด: งานวิจัยใหม่พบว่า ในช่วงเริ่มต้นของการระบาดของโควิด-19 สมองของผู้คนแก่ลงโดยเฉลี่ย 5.5 เดือน
✅ ไม่จำเป็นต้องติดเชื้อ: ที่น่าตกใจคือ ผลกระทบนี้เกิดขึ้น "แม้ในผู้ที่ไม่เคยติดเชื้อโควิด-19 มาก่อน" ซึ่งบ่งชี้ว่ามันเป็นผลกระทบจากตัว "การระบาด" เอง
✅ ความเครียดคือตัวการ?: นักวิจัยสันนิษฐานว่าสาเหตุหลักน่าจะมาจาก "ความเครียด" และ "การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต" ในช่วงล็อกดาวน์
✅ กลุ่มเสี่ยง: ผลกระทบนี้เด่นชัดเป็นพิเศษในกลุ่มผู้ชายและผู้ที่ด้อยโอกาสทางเศรษฐกิจและสังคม
✅ อาจฟื้นตัวได้: มีความหวังว่าการเปลี่ยนแปลงของสมองเหล่านี้อาจ "ย้อนกลับได้บางส่วน"
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การค้นพบว่า "ความเครียด" จากการระบาดสามารถทำให้สมองแก่ลงได้นี้ ทำให้คุณมองผลกระทบของความเครียดในชีวิตประจำวันเปลี่ยนไปไหมครับ? แล้วคุณมีวิธีจัดการกับความเครียดในช่วงเวลาที่ยากลำบากอย่างไร?
มาแบ่งปันมุมมองกันในคอมเมนต์... และถ้าเรื่องนี้น่าสนใจ 🧠 อย่าลืมกดบันทึกไว้ หรือแชร์ให้เพื่อนๆ ได้หันมาดูแลสมองของตัวเองมากขึ้นนะครับ
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Mohammadi-Nejad, A. R., et al. (2025). Accelerated brain ageing during the COVID-19 pandemic. Nature Communications. http://doi.org/g9twvw
💖 มาช่วยกันขับเคลื่อน "Witly" กันครับ!
บางครั้งวิทยาศาสตร์ก็ทำหน้าที่เหมือน "กระจก" ที่ส่องให้เราเห็น "บาดแผลที่มองไม่เห็น" ทั้งในร่างกายและในสังคม...
เป้าหมายของ Witly ก็เช่นกัน คือการนำเสนอเรื่องราวทางวิทยาศาสตร์ที่ช่วยให้เราเข้าใจผลกระทบที่ซ่อนอยู่ของเหตุการณ์ต่างๆ และสร้างความตระหนักรู้
ทุกการสนับสนุนผ่าน "ค่ากาแฟ" ของคุณ คือพลังที่ช่วยให้ "กระจก" ของเรายังคงสะท้อนความจริงที่สำคัญเหล่านี้ต่อไปได้ครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
