รูปแบบการเรียนรู้ (Learning Styles): ความถนัดที่แตกต่างกันของแต่ละบุคคล
มนุษย์แต่ละคนมีวิธีการเรียนรู้และรับข้อมูลที่มีประสิทธิภาพแตกต่างกันไป ซึ่งเรียกว่า "รูปแบบการเรียนรู้" (Learning Styles) แนวคิดนี้อธิบายถึงความถนัดและความชอบโดยธรรมชาติของแต่ละบุคคลในการประมวลผลข้อมูลผ่านช่องทางต่างๆ การทำความเข้าใจรูปแบบการเรียนรู้ที่หลากหลายช่วยให้สามารถออกแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสมและส่งเสริมศักยภาพของผู้เรียนได้อย่างเต็มที่
ปัจจุบันมีทฤษฎีและโมเดลที่ใช้อธิบายรูปแบบการเรียนรู้มากมาย แต่โมเดลที่ได้รับความนิยมและเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางคือ โมเดล VARK ซึ่งจำแนกผู้เรียนออกเป็น 4 ประเภทหลักตามช่องทางการรับรู้ที่โดดเด่น ดังนี้
👀 ผู้เรียนผ่านการมองเห็น (Visual Learners)
ผู้เรียนกลุ่มนี้จะเรียนรู้ได้ดีที่สุดผ่านการมองเห็นภาพ แผนภาพ แผนภูมิ กราฟ สัญลักษณ์ และสื่อต่างๆ ที่เป็นภาพ พวกเขามีแนวโน้มที่จะ
- ✓จดจำข้อมูลได้ดีเมื่อเห็นเป็นภาพ: มักจะสร้างภาพในใจ (Mental Image) เพื่อช่วยในการทำความเข้าใจและจดจำ
- ✓ชอบการใช้สีและสัญลักษณ์: การใช้ปากกาเน้นข้อความ การวาดแผนผังความคิด (Mind Mapping) หรือการใช้สัญลักษณ์ต่างๆ จะช่วยให้เรียนรู้ได้เร็วขึ้น
- ✓เรียนรู้จากวิดีโอและการสาธิต: การได้เห็นภาพเคลื่อนไหวหรือการสาธิตกระบวนการต่างๆ จะทำให้เข้าใจได้ง่ายกว่าการอ่านคำอธิบายเพียงอย่างเดียว
- ✓มีปัญหาในการเรียนรู้จากการฟังบรรยาย: อาจรู้สึกเบื่อหรือไม่สามารถจับใจความสำคัญได้หากไม่มีสื่อภาพประกอบ
🎧 ผู้เรียนผ่านการฟัง (Auditory Learners)
ผู้เรียนกลุ่มนี้เรียนรู้ได้ดีที่สุดผ่านการฟังเสียง การบรรยาย การอภิปราย และการพูดคุย พวกเขามีลักษณะเด่นคือ
- ✓จดจำข้อมูลจากการฟังได้แม่นยำ: สามารถจดจำชื่อคน เนื้อเพลง หรือข้อมูลที่ได้ยินมาอย่างละเอียด
- ✓ชอบการเรียนรู้ผ่านการอภิปรายและสัมมนา: การได้แลกเปลี่ยนความคิดเห็น การถาม-ตอบ และการระดมสมองเป็นวิธีการเรียนรู้ที่ได้ผลดี
- ✓อ่านออกเสียงหรือพูดกับตัวเอง: การได้ยินเสียงของตัวเองช่วยในการประมวลผลและทำความเข้าใจเนื้อหา
- ✓อาจถูกรบกวนได้ง่ายจากเสียงรอบข้าง: เนื่องจากมีความไวต่อเสียง จึงอาจเสียสมาธิได้ง่ายในสภาพแวดล้อมที่มีเสียงดัง
📖 ผู้เรียนผ่านการอ่านและการเขียน (Reading/Writing Learners)
แม้จะดูคล้ายกับกลุ่ม Visual แต่ผู้เรียนกลุ่มนี้เน้นที่การรับข้อมูลผ่านตัวอักษรเป็นหลัก พวกเขามีความถนัดในการ
- ✓เรียนรู้จากการอ่านตำราและเอกสาร: ชอบอ่านหนังสือ บทความ และข้อมูลที่เป็นลายลักษณ์อักษร
- ✓จดบันทึกและสรุปความ: การจดเลคเชอร์ การย่อความ หรือการเขียนสรุปเป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยให้พวกเขาเข้าใจและจดจำ
- ✓ชอบทำรายการ (Lists) และจดโน้ต: การจัดระเบียบข้อมูลเป็นข้อๆ ช่วยให้มองเห็นภาพรวมและจดจำได้ง่ายขึ้น
- ✓แสดงความคิดผ่านการเขียน: สามารถสื่อสารและอธิบายแนวคิดที่ซับซ้อนผ่านการเขียนได้ดี
💪 ผู้เรียนผ่านการลงมือทำ (Kinesthetic Learners)
ผู้เรียนกลุ่มนี้เรียนรู้ได้ดีที่สุดผ่านการสัมผัส การเคลื่อนไหว และการลงมือปฏิบัติจริง พวกเขาต้องการประสบการณ์ตรงเพื่อสร้างความเข้าใจ
- ✓เรียนรู้ผ่านการทดลองและการปฏิบัติ: การได้ลงมือทำจริง เช่น การทดลองในห้องปฏิบัติการ การประกอบชิ้นส่วน หรือการแสดงบทบาทสมมติ จะทำให้เกิดการเรียนรู้ที่ลึกซึ้ง
- ✓ต้องการเคลื่อนไหวร่างกาย: การนั่งเรียนนานๆ อาจทำให้รู้สึกอึดอัดและไม่มีสมาธิ การได้ขยับร่างกายหรือมีกิจกรรมที่ต้องเคลื่อนไหวจะช่วยให้เรียนรู้ได้ดีขึ้น
- ✓ใช้ "ความรู้สึก" หรือ "สัญชาตญาณ" ในการแก้ปัญหา: มักเรียนรู้จากความสำเร็จและความผิดพลาดของตนเอง
- ✓จดจำได้ดีเมื่อได้สัมผัส: การได้จับต้องวัตถุหรือใช้ประสาทสัมผัสต่างๆ จะช่วยเสริมสร้างความจำ
แนวคิดเพิ่มเติม
- ■พหุปัญญา (Multiple Intelligences): นอกเหนือจากโมเดล VARK ทฤษฎีพหุปัญญาของ Howard Gardner ยังเสนอว่ามนุษย์มีความสามารถหรือ "ปัญญา" ที่หลากหลายถึง 8-9 ด้าน เช่น ปัญญาด้านภาษา, ตรรกะและคณิตศาสตร์, มิติสัมพันธ์, ดนตรี, ร่างกายและการเคลื่อนไหว ซึ่งสะท้อนถึงความถนัดในการเรียนรู้ที่แตกต่างกันไป
- ■ไม่มีรูปแบบใดดีที่สุด: แต่ละรูปแบบมีจุดเด่นและข้อจำกัดในสถานการณ์ที่แตกต่างกัน ไม่มีรูปแบบการเรียนรู้ใดที่เหนือกว่ารูปแบบอื่น
- ■การผสมผสานรูปแบบ (Multimodal): คนส่วนใหญ่ไม่ได้มีรูปแบบการเรียนรู้ที่โดดเด่นเพียงด้านเดียว แต่มักจะเป็นการผสมผสานหลายๆ รูปแบบเข้าด้วยกัน (Multimodal Learners) โดยอาจมีบางรูปแบบที่เด่นชัดกว่า
- ■ความยืดหยุ่นและการปรับตัว: แม้ว่าแต่ละคนจะมีความถนัดโดยธรรมชาติ แต่ก็สามารถฝึกฝนและพัฒนาทักษะการเรียนรู้ในรูปแบบอื่นๆ ที่ไม่ถนัดได้เช่นกัน
การตระหนักถึงความแตกต่างเหล่านี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในวงการศึกษาและการพัฒนาตนเอง เพื่อให้สามารถเลือกใช้กลยุทธ์และเครื่องมือที่เหมาะสมกับตนเองหรือผู้เรียน นำไปสู่การเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืนยิ่งขึ้น
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
