🧠 ไม่ใช่แค่อุปทาน! งานวิจัยขนาดใหญ่ชี้ ‘ไฟโบรมัยอัลเจีย’ อาจมีต้นตอจากพันธุกรรมในสมอง
คุณเคยรู้สึกปวดเมื่อยตามตัวโดยไม่ทราบสาเหตุไหมครับ? ความเจ็บปวดเรื้อรังที่ย้ายที่ไปทั่วร่างกาย อ่อนเพลีย นอนไม่หลับ ทั้งๆ ที่ตรวจร่างกายแล้วก็ไม่พบความผิดปกติอะไร... นี่คืออาการของ “ไฟโบรมัยอัลเจีย” (Fibromyalgia) ภาวะลึกลับที่สร้างความทุกข์ทรมานให้ผู้คนราว 2-3% ทั่วโลก
เป็นเวลานานที่ความเจ็บปวดนี้ถูกมองข้าม หรือแม้กระทั่งถูกเข้าใจผิดว่าเป็นเพียง “อุปทาน” เพราะวงการแพทย์เองก็ยังไม่เข้าใจสาเหตุที่แท้จริงของมัน... แต่ล่าสุด งานวิจัยทางพันธุกรรมครั้งใหญ่ที่สุดสองชิ้น กำลังจะสาดแสงไฟไปที่ต้นตอของภาวะนี้ และมันอาจซ่อนอยู่ใน “สมอง” ของเรานี่เอง
🔗 ความเจ็บปวดที่เริ่มต้นจาก “การสื่อสาร”
ทฤษฎีชั้นนำในปัจจุบันอธิบายว่าไฟโบรมัยอัลเจียอาจเกิดจากการที่ระบบประสาทส่วนกลางของผู้ป่วยประมวลผลข้อความ “ความเจ็บปวด” ผิดเพี้ยนไป ลองจินตนาการว่าร่างกายของคุณมีระบบสัญญาณกันขโมยที่ “ไวเกินเหตุ” แม้แค่ลมพัดเบาๆ มันก็ส่งเสียงร้องดังลั่นราวกับมีคนบุกรุก
แต่คำถามคือ อะไรคือสิ่งที่ทำให้ระบบสัญญาณเตือนภัยนี้รวน?
🧬 ถอดรหัสจาก DNA ของคนนับล้าน
เพื่อค้นหาบทบาทของพันธุกรรม นักวิจัยสองทีมได้ทำการศึกษาแบบ Genome-Wide Association Studies (GWAS) ซึ่งเป็นการสแกนจีโนมของคนจำนวนมหาศาลเพื่อค้นหายีนกลายพันธุ์ที่พบได้บ่อยในกลุ่มผู้ป่วยไฟโบรมัยอัลเจีย
- ●งานวิจัยชิ้นที่ 1 (นำโดย ไมเคิล เวนเบิร์ก): วิเคราะห์ข้อมูลจากประชากรกว่า 2.5 ล้านคน (ผู้ป่วย 54,629 คน) และสามารถระบุตำแหน่งยีนที่เกี่ยวข้องกับความเสี่ยงได้ถึง 26 ตำแหน่ง
- ●งานวิจัยชิ้นที่ 2 (นำโดย โจเอล เกเลิร์นเตอร์): วิเคราะห์ข้อมูลจากประชากรกว่า 1.7 ล้านคน (ผู้ป่วย 85,139 คน) และพบตำแหน่งยีนที่เกี่ยวข้องอีกหลายตำแหน่งในกลุ่มประชากรที่หลากหลาย
“ในแง่ของขนาดกลุ่มตัวอย่าง งานวิจัยทั้งสองชิ้นนี้ยอดเยี่ยมมาก” ซินดี โบเออร์ (Cindy Boer) จากศูนย์การแพทย์อีราสมุสในเนเธอร์แลนด์กล่าว
🧠 เมื่อสมองคือศูนย์กลางของปัญหา
การสร้างแบบจำลองสมการโครงสร้างจีโนม (gSEM) ที่ประเมินความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมโดยรวมระหว่างโรคไฟโบรไมอัลเจียและลักษณะที่น่าสนใจ 22 ประการ
นี่คือจุดที่สำคัญที่สุด... ยีนกลายพันธุ์ที่งานวิจัยทั้งสองชิ้นค้นพบนั้น ล้วนเป็นยีนที่มีบทบาทในการทำงานของเซลล์ประสาท (neurons) และก่อนหน้านี้ก็เคยถูกเชื่อมโยงกับปัญหาที่เกี่ยวข้องกับความเจ็บปวดและสมอง เช่น โรค PTSD
“ผลลัพธ์เหล่านี้ช่วยตอกย้ำสมมติฐานที่มีอยู่เดิมเกี่ยวกับไฟโบรมัยอัลเจียว่า... ‘มีบางอย่างกำลังเกิดขึ้นในเนื้อเยื่อสมอง’” โบเออร์กล่าว
แม้การค้นพบยีนเหล่านี้จะยังไม่ใช่คำตอบสุดท้าย และการจะนำไปสู่การรักษาแบบใหม่ๆ ยังคงต้องใช้เวลาอีกหลายปี แต่มันคือก้าวแรกที่สำคัญอย่างยิ่งในการทำความเข้าใจ “ราก” ของโรคนี้อย่างแท้จริง
👁️ แต่เรื่องราวยังไม่จบ... หรือมันอาจเกิดจากภูมิคุ้มกัน?
อย่างไรก็ตาม โลกของไฟโบรมัยอัลเจียนั้นซับซ้อนกว่านั้น เพราะก่อนหน้านี้ เดวิด แอนเดอร์สสัน (David Andersson) และทีมงาน เคยพบหลักฐานว่ามันอาจเป็นโรคแพ้ภูมิตัวเอง (Autoimmune condition)
พวกเขาพบว่าเมื่อฉีดแอนติบอดี (โปรตีนภูมิคุ้มกัน) จากผู้ป่วยไฟโบรมัยอัลเจียเข้าไปในหนู พวกมันก็เกิดอาการไวต่อความเจ็บปวดและกล้ามเนื้ออ่อนแรงเช่นกัน ยิ่งไปกว่านั้น หนูเหล่านี้ยังมีเส้นประสาทที่ทำงานผิดปกติ เช่น เส้นประสาทที่ปกติจะตอบสนองต่อการสัมผัสเบาๆ กลับเริ่มตอบสนองต่อ “ความเย็น” ด้วย ซึ่งสะท้อนอาการของผู้ป่วยไฟโบรมัยอัลเจียที่มักจะรู้สึกเจ็บปวดจากสิ่งเร้าที่คนทั่วไปไม่รู้สึกเจ็บ
🔍 หลายสาเหตุ หรือ เป็นภาพเดียวกัน?
แล้วตกลงมันเกิดจากสมอง หรือภูมิคุ้มกันกันแน่? โบเออร์ย้ำว่า งานวิจัยใหม่นี้ไม่ได้หักล้างทฤษฎีภูมิคุ้มกัน อันที่จริง ทีมของเกเลิร์นเตอร์ก็พบยีนบางตัวที่เชื่อมโยงกับการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันด้วยเช่นกัน
นี่จึงบอกใบ้เราว่า ไฟโบรมัยอัลเจียอาจไม่ใช่โรคที่เกิดจากสาเหตุเดียว แต่เป็นภาวะที่ซับซ้อนซึ่งเกิดจากหลายกลไกที่ทำงานร่วมกัน ทั้งความผิดปกติในการประมวลผลของสมอง, ปัจจัยทางพันธุกรรม และการที่ระบบภูมิคุ้มกันหันมาโจมตีตัวเอง
🏡 ความหวังของผู้ป่วยชาวไทย
สำหรับผู้ป่วย ไฟโบรมัยอัลเจีย (Fibromyalgia) ในประเทศไทย ซึ่งคาดว่ามีจำนวนไม่น้อย การใช้ชีวิตประจำวันเต็มไปด้วยความเจ็บปวดเรื้อรังและความไม่เข้าใจจากคนรอบข้าง การค้นพบทางวิทยาศาสตร์ครั้งล่าสุดจึงถูกมองว่าเป็น “หลักฐานยืนยัน” ที่ทรงพลังที่สุด
งานวิจัยใหม่นี้ตอกย้ำว่า อาการที่ผู้ป่วยเผชิญอยู่ไม่ใช่สิ่งที่เกิดจากความคิดหรือจินตนาการ แต่มีรากฐานทางชีววิทยาที่จับต้องได้จริง ความเจ็บปวดและความเหนื่อยล้าที่เกิดขึ้นมีที่มาจากกลไกในร่างกาย ไม่ใช่เพียงอาการที่อธิบายไม่ได้
ที่สำคัญ การค้นพบดังกล่าวยังเปิดประตูบานใหม่ให้นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกได้เร่งศึกษาค้นคว้า เพื่อพัฒนาแนวทางการรักษาและยาที่ตรงจุดและมีประสิทธิภาพมากขึ้น ในอนาคต ความหวังนี้ไม่เพียงช่วยยืนยันความจริงให้กับผู้ป่วย แต่ยังเป็นก้าวสำคัญในการสร้างความเข้าใจแก่สังคม และลดการตีตราที่ผู้ป่วยไฟโบรมัยอัลเจียต้องเผชิญมาอย่างยาวนาน
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ ไม่ใช่แค่อุปทาน: งานวิจัยทางพันธุกรรมครั้งใหญ่ในคนนับล้าน สนับสนุนทฤษฎีที่ว่า “ไฟโบรมัยอัลเจีย” มีความเชื่อมโยงอย่างยิ่งกับความผิดปกติในระบบประสาทส่วนกลางหรือสมอง
✅ พบยีนที่เกี่ยวข้อง: ค้นพบตำแหน่งยีนกลายพันธุ์หลายสิบตำแหน่งที่เพิ่มความเสี่ยงของโรค ซึ่งยีนเหล่านี้ส่วนใหญ่มีบทบาทในการทำงานของเซลล์ประสาท
✅ อาจมีหลายสาเหตุ: การค้นพบนี้ไม่ได้หักล้างทฤษฎีอื่น โดยเฉพาะแนวคิดที่ว่ามันอาจเป็นโรคแพ้ภูมิตัวเอง (Autoimmune) ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความซับซ้อนของโรค
✅ ก้าวแรกสู่การรักษา: แม้จะยังอีกยาวไกล แต่การระบุยีนและกลไกที่เกี่ยวข้องได้ คือก้าวแรกที่สำคัญที่สุดในการพัฒนายาที่ตรงจุดในอนาคต
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การค้นพบว่าความเจ็บปวดเรื้อรังอย่างไฟโบรมัยอัลเจียมีรากฐานทางพันธุกรรมที่ชัดเจน... ช่วยเปลี่ยนมุมมองที่คุณมีต่อผู้ป่วยที่ต้องเผชิญกับ “ความเจ็บปวดที่มองไม่เห็น” เหล่านี้อย่างไรบ้างครับ?
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Kerrebijn, I., et al. (2025). The genetic architecture of fibromyalgia across 2.5 million individuals. medRxiv. https://doi.org/qbrh
2. Bright, U., et al. (2025). The Genetics of Fibromyalgia and its Relationships to Psychiatric and Medical Traits. medRxiv. https://doi.org/qbrj
🙏 ถึงผู้อ่านทุกท่าน
หากคุณชื่นชอบและเห็นคุณค่าของงานที่ผมทำ การสนับสนุนเล็กๆ น้อยๆ จากคุณจะเป็นพลังสำคัญอย่างยิ่ง เปรียบเสมือน 'ค่ากาแฟ' ที่ช่วยต่อลมหายใจ และทำให้ผมสามารถเดินหน้าสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพต่อไปได้ เพื่อให้พื้นที่แห่งการเรียนรู้ของเรายังคงอยู่
ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับความเมตตาจากทุกท่าน เพื่อให้เพจนี้ได้เดินต่อไปครับ
Link สนับสนุนค่ากาแฟ [https://ezdn.app/witlyofficial]
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
