มหาสุขาวตีวยูหสูตร
วรรค ๓ “เหตุปัจจัยแห่งคำสอนที่ยิ่งใหญ่”
พระวิศวภัทร แปล
ในสมัยนั้นแล สมเด็จองค์พระโลกนาถเจ้าทรงเปล่งพระรัศมีโอภาสเรืองรองให้ปรากฏดุจประทับอยู่ในหมู่สุวรรณชาติ ทั้งประดุจคันฉ่องใสที่สำแดงภาพให้ปรากฏอยู่ภายใน เปล่งมหารัศมีสว่างไสวนับได้ร้อยพันประการ พระคุณเจ้าอานนท์ได้มีมนสิการว่า ในวารนี้พระโลกนาถเจ้าทรงมีพระกายินทรีย์บริสุทธิ์งดงาม มีพระพักตร์ผ่องใสยิ่งนัก เกษตรแห่งนี้ก็อลังการด้วยรัตนชาติ ซึ่งเป็นสิ่งที่มิได้ประสบมาแต่กาลก่อน จึงเกิดปีติปราโมทย์เฝ้ามองอยู่ด้วยความเคารพยำเกรง บังเกิดจิตอันหาได้ยากแล้วลุกขึ้นจากอาสนะ ลดผ้าเฉวียงทักขิณาอังสา คุกชานุถวายวันทนาแล้วกราบทูลว่า
“ข้าแต่พระโลกนาถเจ้า ในวารนี้พระองค์ทรงเข้ามหานิโรธสมาบัติ แล้วทรงธำรงในวิหารธรรมอันวิเศษ ธำรงในพระจริยาวัตรสมาจารแห่งความเป็นพระผู้ชี้นำของพระพุทธเจ้าทั้งปวง เป็นวิชยมรรคที่ประเสริฐเป็น เป็นพุทธลักษณานุสสติของบรรดาสมเด็จประทีปแก้วพระสัมพุทธองค์ในกาลอดีตและอนาคตนั่นหรือกระไรหรือ เพื่อเป็นเครื่องระลึกถึง เพื่อเป็นเครื่องระลึกถึงพระพุทธเจ้าทั้งปวงที่ยังประทับอยู่ในปัจจุบันที่เบื้องทิศาอื่น ๆ เล่าด้วยเหตุไฉนหนอ จึงทรงแสดงพระพุทธานุภาพเป็นรัศมีเรื่องรองสว่างไสว ฉายแสงอันวิจิตรงดงามเช่นนี้ ขอพระองค์โปรดตรัสแสดงด้วยเถิดพระเจ้าข้า”
ในเพลานั้น สมเด็จพระโลกนาถเจ้า รับสั่งกับพระอานนท์ว่า
“สาธุ ๆ ด้วยเหตุที่เธอเวทนาสงสารและจักยังประโยชน์สุขแก่สรรพสัตว์ทั้งปวง จึงสามารถเอ่ยข้อปุจฉาด้วยอรรถะอันประเสริฐเช่นนี้ การปุจฉาของเธอในครั้งนี้มีกุศลยอดเยี่ยมกว่ากุศลของการถวายสักการบูชาพระอรหันต์ผู้ขีณาสวะ และพระปัจเจกพุทธะทั้งปวงในพื้นปฐพีทั้งยอดเยี่ยมกว่าการบริจาคทานแก่เทวดา มนุษย์ สัตว์น้ำ สัตว์ปีก สัตว์เลื้อยคลานที่อาศัยในกัลป์แห่งความยากลำบากนี้นับร้อยพันหมื่นเท่า ด้วยเหตุใดนั่นฤา ก็บรรดาหมู่เทวดา มนุษย์และสัตว์ผู้มีปราณ* ทั้งปวงจักได้หลุดพ้นจากสังสารวัฏเหตุเพราะการปุจฉาของเธอ
*หมายถึง สิ่งมีชีวิต มีลมหายใจ
ดูก่อนอานนท์ พระตถาคตมีมหากรุณาหาที่สุดมิได้ เวทนาสงสารสัตว์ในตรีภูมิ จึงอุบัติขึ้นในโลกเพื่อยังมรรคธรรมคำสอนให้รุ่งเรือง ปรารถนาช่วยเหลือเวไนยทั้งปวง เพื่อมอบสุขประโยชน์ที่แท้จริง ยากยิ่งนักจักได้ประสบเจออุปมาดั่งดอกอุทุมพร* ที่จักบังเกิดมียากยิ่งนัก ดั่งที่เธอได้ปุจฉานี้ย่อมจักยังประโยชน์เป็นอันมาก
ดูก่อนอานนท์ เธอพึงทราบเถิดว่าพระตถาคตเจ้าผู้สัมมาสัมพุทธะ มีปัญญาอันหยั่งวัดได้ยาก ปราศสิ่งใดมากั้นขวาง สามารถยังให้ในขณะเดียวได้ดำรงอยู่ในอนันตโกฏิกัลป์** โดยมีกายและอินทรีย์ทั้งปวงเพิ่มขึ้นแลลดลงด้วย เหตุไฉนฤา เพราะสมาธิญาณแห่งพระตถาคตนั่นมิอาจกล่าวแสดงให้หมดสิ้นแม้นที่สุด ในสรรพธรรมนั้นเล่าก็ได้บรรลุถึงความยอดเยี่ยมและเป็นอิสระแล้วดูก่อนอานนท์เธอจึงสดับแลกระทำโยนิโสมนสิการเกิดตถาคตนักแสดงอรรถาธิบายแก่เธอ
*หรือต้นมะเดื่อ เป็นชื่อต้นไม้ในนิยายซึ่งกล่าวกันว่าออกผลโดยไม่ผลิดอก ต่อ ๓,๐๐๐ ปี จึงจะออกดอกครั้งหนึ่ง มีปรากฏในนิพนธ์ทางพระพุทธศาสนา หมายถึงสิ่งที่หายากนานๆ ครั้งจึงจะเกิดขึ้น และเปรียบความหมายกับการปรากฏขึ้นของพระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์ว่ายากยิ่งนัก
**โกฏิ คือจำนวนนับว่า สิบล้าน ส่วน กัลป์มีความหมายหลายนัยยะ หนึ่งนั้นคือ อธิบายว่าคือระยะเวลาอันยาวนานเหลือเกิน, วันหนึ่งและคืนหนึ่งของพรหม, ระยะเวลาที่จักรวาลเกิดขึ้นและประลัยครั้งหนึ่ง, การนับของฮินดูว่าเท่ากับ ๔,๓๒๐ ล้านปี มีอุปมาว่าเปรียบเสมือนมีภูเขาศิลาล้วนกว้าง ยาว สูงด้านละ ๑ โยชน์ (ชื่อมาตราวัดระยะทางเท่ากับ ๔ คาวุตหรือ ๔๐๐ เส้น) ทุก ๑๐๐ ปีมีคนนำผ้าเนื้อละเอียดอย่างดี (บางแห่งว่าเทวดานำผ้าทิพย์) มาลูบครั้งหนึ่ง จนกว่าภูเขานั้นจะราบเรียบเสมอแผ่นดิน
พระวิศวสภัทร แปล
Aputi.com ภาพ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
