The Picture of Dorian Gray เมื่อสุนทรียศาสตร์อยู่เหนือศีลธรรม
“All art is quite useless.” ประโยคเปิดของคำนำนิยาย The Picture of Dorian Gray โดย ออสการ์ ไวลด์ (Oscar Wilde) นี่ไม่ใช่คำถ่อมตน หากแต่เป็นคำประกาศท้าทายแนวคิดว่าศิลปะจำเป็นต้องมีจริยธรรม หลายคนอาจเริ่มตั้งคำถามว่า หากศิลปะไม่ต้องรับผิดชอบต่อความดี ความชั่ว หรือผลของการกระทำ มันจะกลายเป็นสิ่งที่งดงามบริสุทธิ์ หรือกลายเป็นเครื่องมือของความเสื่อมทรามกันแน่?
นิยายเรื่องนี้มิได้เป็นเพียงเรื่องราวของชายหนุ่มรูปงามผู้ทำข้อตกลงลึกลับเพื่อแลกกับความเยาว์วัยตลอดกาล หากยังเป็นบทวิพากษ์ความคิดแบบ aestheticism ซึ่งเชื่อว่าสุนทรียะคือจุดสูงสุดของการดำรงอยู่ แนวคิดที่ Wilde เองมีบทบาทผลักดันอย่างสำคัญในยุควิกตอเรียน
คือเรื่องมันเป็นอย่างงี้ครับ ณ สตูดิโอของ บาซิล ฮอลล์วาร์ด (Basil Hallward) จิตรกรผู้หลงใหลในความงามของชายหนุ่มที่ชื่อว่า โดเรียน เกรย์ (Dorian Gray) ผู้มีหน้าตาและความบริสุทธิ์ที่ดูประหนึ่งเทวทูต บาซิลได้วาดภาพเหมือนของโดเรียน ด้วยความหลงใหล จนถึงขั้นไม่กล้านำผลงานไปแสดง เพราะเกรงว่าภาพจะเปิดเผยความรู้สึกลึก ๆ ของตนเองออกมา
ทุกอย่างเรื่มเปลี่ยนไป เมื่อโดเรียนได้พบกับ ลอร์ดเฮนรี่ วอตตัน (Lord Henry Wotton) เพื่อนของบาซิล ผู้มีวาทศิลป์ที่เฉียบแหลม และมีมุมมองต่อโลกด้วยความเย้ายวน ชายผู้นี้ได้พูดให้โดเรียนหลงใหลไปกับแนวคิดที่ว่า ชีวิตที่คุ้มค่าคือชีวิตที่เสพสุขไปกับประสบการณ์ใหม่ๆ โดยที่ไม่ยึดอยู่กับจริยธรรมใดๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำได้ไม่ยากเลย สำหรับชายผู้งดงามบริสุทธิ์ดุจเทวทูตอย่างโดเรียน เกรย์
ลอร์ดเฮนรี่ วอตตัน คือผู้แทนของแนวคิด Aestheticism อย่างบริสุทธิ์ เขาปลุกเร้า โดเรียนให้เชื่อว่า “ไม่มีสิ่งใดสำคัญไปกว่าความงามและประสบการณ์” ความคิดนั้นแฝงความลุ่มลึกแต่ก็อันตราย เพราะมันปลดเปลื้องจริยธรรมออกจากชีวิต และเชื้อเชิญให้มนุษย์ “เสพชีวิต” โดยไม่ใส่ใจว่าการกระทำนั้นจะทำร้ายใคร
เมื่อโดเรียน เกรย์ ได้เห็นภาพวาดที่งดงามเกินมนุษย์ เขาเกิดความรู้สึกอิจฉาขึ้นมา เพราะชายในภาพวาดนั้น จะหนุ่มอยู่ตลอดไป ไม่แก่ลง แต่ตัวตนจริงในโลกความเป็นจริงอย่างโดเรียนนั้น ย่อมแก่ลงไปตามกาลเวลา
จนโดเรียนได้เผลออธิษฐานออกมา “ขอให้ภาพนี้แก่แทนเขา ขอให้เขาเป็นหนุ่มตลอดไป แม้ต้องแลกกับวิญญาณของตนก็ตาม”
คำอธิษฐานของโดเรียนนั้นได้กลายเป็นจริง ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานแค่ไหน เขาก็ไม่แก่ลงเลยแม้แต่นิดเดียว สิ่งที่เปลี่ยนไปคือภาพวาดของเขา ที่เริ่มเปลี่ยนแปลงไปทีละน้อยตามพฤติกรรมและจิตใจของเขา เมื่อเขากระทำผิด บนใบหน้าของภาพวาดจะเริ่มมีรอยยิ้มเย้ยหยัน ร่องรอยแห่งความชั่วร้าย และความชิงชังจะปรากฏชัดขึ้น
ครั้งหนึ่งโดเรียนหลงรักนักแสดงสาวชื่อ ซิบิล เวน (Sybil Vane) เขาหลงใหลในศิลปะการแสดงของเธอ แต่เมื่อเธอหลงรักเขาจนไม่สามารถแสดงบทละครได้อย่างยอดเยี่ยมเยี่ยงเดิม เขาก็หมดรักทันทีและทำตัวเย็นชาใส่เธอ จนนำไปสู่การฆ่าตัวตายของเธอ
เหตุการณ์นี้คือจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญของโดเรียน เขาได้มอบบาปของเขาให้กับศิลปะชิ้นนั้นแทนตัวเอง และเก็บผลงานภาพวาดเสมือนไว้ในห้องใต้หลังคา และเริ่มต้นใช้ชีวิตที่เปลือยเปล่าจากศีลธรรม
โดเรียนใช้ชีวิตไปในแบบที่ลอร์ดเฮนรีเคยพูดกับเขา เขาเดินทางเสพสุขตามที่ใจปรารถนา มีความสัมพันธ์กับผู้คนมากมาย หลายชีวิตพังทลายจากการเข้ามาเกี่ยวพันกับเขา แต่สังคมก็ยังคงเชิดชูตัวของโดเรียน เพราะความงดงามของรูปลักษณ์ภายนอกที่ไม่เคยเปลี่ยนไปเลยแม้แต่น้อย
แม้เขาจะมอบบาปต่างๆ ให้กับภาพวาดนั้น แต่ความรู้สึกทุกข์ทรมานจากการกระทำของเขา ก็สะสมมากขึ้นเรื่อยในตัวเขาอยู่ดี แม้ร่างกายยังดูอ่อนเยาว์ แต่จิตใจเขาถูกกัดกร่อนด้วยความชั่วร้ายที่สะสมมานาน
โดเรียนได้กลับมาหาภาพวาดนั้นอีกครั้ง บัดนี้ บุคคลในภาพไม่ใช่ชายหนุ่มรูปงามอีกแล้ว แต่กลายเป็นภาพของ “สัตว์ประหลาด” เต็มไปด้วยบาป เงามืด และแววตาแค้นเคือง กลายเป็นกระจกสะท้อนจิตวิญญาณของเขาที่เขาไม่อาจทนมองได้อีก
สุดท้ายโดเรียน เกรย์ ได้ตัดสินใจใช้มีดแทงทำลายภาพวาด แต่ทันทีที่เขาทำเช่นนั้น เขาก็สิ้นชีวิตลง ร่างของเขากลายเป็นชายชราเหี่ยวย่นที่ไม่มีใครจำได้ ขณะที่ภาพวาดกลับคืนสู่ความงดงามดังเดิม
แม้ The Picture of Dorian Gray จะไม่ได้บอกเราตรง ๆ ว่า Aestheticism ผิดหรือไม่ แต่ออสการ์ ไวลด์ใช้เรื่องราวของโดเรียน เกรย์ เป็นบทสำรวจทางจิตวิญญาณของแนวคิดนั้น หากความงามคือสิ่งสูงสุด โดยไม่คำนึงถึงผลของการกระทำ มนุษย์จะใช้มันเพื่อสร้าง หรือเพื่อทำลาย?
เขาไม่ได้ตัดสินว่านี่เป็นแนวคิดที่เป็นอันตราย แต่ชี้ให้เห็นถึงความเย้ายวนของความงดงามเหล่านั้น ที่อาจชวนหลงใหล แต่หากขาดจริยธรรมมาหล่อเลี้ยง ความงดงามเหล่านั้น อาจจะกลายเป็นคำสาป
ภาพ : source unknown
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
