🍄 "ไซโลไซบิน" ทำงานกับสมองอย่างไร?: เผยกลไก "ตัดวงจรความคิดลบ" และ "สร้างการเชื่อมต่อใหม่"
คุณคงเคยได้ยินเรื่องราวของ ‘เห็ดวิเศษ’ และสารออกฤทธิ์ที่เรียกว่า ไซโลไซบิน (psilocybin) กันมาบ้างใช่ไหมครับ? เรารู้มาสักพักแล้วว่ามันมีศักยภาพในการรักษาโรคซึมเศร้าและความวิตกกังวล แต่คำถามสำคัญที่นักวิทยาศาสตร์พยายามหาคำตอบมาตลอดก็คือ... มันทำงานอย่างไรกันแน่?
วันนี้ เราอาจจะได้เห็นคำตอบที่ชัดเจนที่สุดเท่าที่เคยมีมาครับ
🧠 การเดินทางของไวรัสที่ช่วยเปิดโปงความลับ
ที่ผ่านมา เราสันนิษฐานกันว่าไซโลไซบินช่วยเพิ่ม ความยืดหยุ่นของสมอง (brain plasticity) หรือความสามารถในการเปลี่ยนแปลงและสร้างการเชื่อมต่อใหม่ๆ แต่เราไม่เคยเห็นภาพที่ชัดเจนว่ามันเกิดขึ้นที่ส่วนไหนของสมอง
ล่าสุด ทีมนักวิจัยนำโดย อเล็กซ์ ควาน (Alex Kwan) จากมหาวิทยาลัยคอร์เนลล์ (Cornell University) ได้ทำการทดลองที่น่าทึ่งในหนูทดลอง
พวกเขาได้ฉีดไซโลไซบินให้กับหนู และในวันต่อมาก็ได้ฉีดไวรัสพิษสุนัขบ้าที่ถูกดัดแปลงพันธุกรรมเข้าไป ไวรัสชนิดนี้มีความสามารถพิเศษในการกระโดดข้าม ไซแนปส์ (synapses) หรือช่องว่างระหว่างเซลล์ประสาท ซึ่งทำให้นักวิจัยสามารถติดตามและสร้างแผนที่ได้ว่าเซลล์ประสาทส่วนไหนเชื่อมต่อกับส่วนไหน
🤯 "รีเซ็ต" วงจรแห่งความทรงจำและจินตนาการ
ผลการศึกษาพบความจริงที่น่าทึ่ง 2 ประการ:
1. สร้างการเชื่อมต่อใหม่: ไซโลไซบินช่วยเสริมสร้างการเชื่อมต่อ ระหว่างสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับความทรงจำและจินตนาการ (retrosplenial cortex) กับสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการวางแผนและพฤติกรรมทางสังคม (prefrontal areas)
2. ทำลายวงจรเก่า: ในขณะเดียวกัน มันกลับไปลดการเชื่อมต่อ ที่เป็นส่วนหนึ่งของวงจรที่ทำงานซ้ำๆ (recurrent loops) ซึ่งแม้จะสำคัญต่อการจดจำ แต่ในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า วงจรนี้อาจนำไปสู่การจมอยู่กับความคิดหรือพฤติกรรมในแง่ลบ
พูดง่ายๆ ก็คือ ไซโลไซบินอาจกำลังช่วย “ทำลายวงจรแห่งการย้ำคิดย้ำทำ” และเปิดโอกาสให้สมองได้สร้างการเชื่อมต่อใหม่ๆ ที่ดีต่อสุขภาพจิตมากขึ้น
🌱 กุญแจสำคัญคือ "การสร้างใหม่" ไม่ใช่แค่ "การกดทับ"
เอโร คาสเตรน (Eero Castrén) จากมหาวิทยาลัยเฮลซิงกิ (University of Helsinki) ในฟินแลนด์ ให้ความเห็นที่น่าสนใจว่า ไซโลไซบินเป็นเพียงตัว “เปิดโอกาส” ให้สมองได้สร้างตัวเองใหม่ แต่การที่วงจรไหนจะถูกเสริมสร้างหรือทำลายนั้น อาจขึ้นอยู่กับว่าเรากำลังทำอะไรหรือรับรู้อะไรอยู่ในขณะนั้น
นั่นหมายความว่าในอนาคต เราอาจสามารถออกแบบการรักษาที่ผสมผสานระหว่างการใช้ยาไซเคเดลิก ร่วมกับการกระตุ้นสมองด้วยวิธีอื่น เพื่อเลือกว่าจะ "รีเซ็ต" วงจรสมองส่วนไหนโดยเฉพาะ ซึ่งเป็นการรักษาที่ตรงจุดและมีประสิทธิภาพสูงสุด
🏡 เรื่องนี้เกี่ยวข้องกับเราอย่างไร?
ในประเทศไทยที่การเข้าถึงการรักษาสุขภาพจิตยังคงเป็นความท้าทาย และมีผู้ป่วยจำนวนมากที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบดั้งเดิม การค้นพบนี้คือแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์
มันชี้ให้เห็นถึงอนาคตที่การรักษาโรคทางจิตเวชจะไม่ได้พึ่งพายาเพียงอย่างเดียว แต่จะเป็นการเข้าไป “ออกแบบ” วงจรของสมองใหม่ ซึ่งเป็นแนวทางที่อาจปฏิวัติวงการจิตเวชศาสตร์ และมอบความหวังครั้งใหม่ให้กับผู้ป่วยและครอบครัวในสังคมไทย
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ ไขปริศนา: นักวิทยาศาสตร์ค้นพบกลไกการทำงานของ ไซโลไซบิน (psilocybin) หรือสารใน "เห็ดวิเศษ" ที่อาจช่วยรักษาโรคซึมเศร้าและความวิตกกังวล
✅ สร้างใหม่ ทำลายเก่า: มันทำงานโดยการ เสริมสร้างการเชื่อมต่อใหม่ ในสมองส่วนที่เกี่ยวกับจินตนาการและการวางแผน และในขณะเดียวกันก็ ลดการเชื่อมต่อในวงจรที่ทำให้เกิดการย้ำคิดย้ำทำ
✅ เปิดโอกาสให้สมอง: ไซโลไซบินทำหน้าที่เป็นตัว “เปิดโอกาส” ให้สมองได้ “สร้างตัวเองใหม่”
✅ อนาคตของการรักษา: การค้นพบนี้อาจนำไปสู่การรักษาแบบใหม่ ที่สามารถเลือกรีเซ็ตวงจรสมองที่ต้องการได้อย่างแม่นยำ
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
คุณมีความคิดเห็นอย่างไรกับการนำสารไซเคเดลิกมาใช้ในทางการแพทย์? แล้วคุณคิดว่าสังคมไทยพร้อมที่จะเปิดรับแนวทางการรักษาใหม่ๆ แบบนี้มากน้อยแค่ไหน?
มาแบ่งปันมุมมองกันในคอมเมนต์... และถ้าเรื่องนี้น่าสนใจ 🍄 อย่าลืมกดบันทึกไว้ หรือแชร์ให้เพื่อนๆ ได้ร่วมไขปริศนาแห่งสมองนี้ด้วยกันนะครับ!
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Jiang, Q., et al. (2025). Psilocybin triggers an activity-dependent rewiring of large-scale cortical networks. bioRxiv. https://doi.org/p37m
💖 มาช่วยกันขับเคลื่อน "Witly" กันครับ!
สมองคือ "วงจร" ที่ซับซ้อนที่สุด การทำความเข้าใจและเรียนรู้ที่จะ "ปรับจูน" มัน คือความหวังที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของวงการแพทย์...
เป้าหมายของ Witly ก็เช่นกัน คือการทำหน้าที่เป็น "วิศวกรชีวการแพทย์" ที่จะนำข้อมูลวิทยาศาสตร์ที่ซับซ้อน มาเรียบเรียงและ "ปรับจูน" ให้เป็นเรื่องราวที่ทุกคนเข้าใจและเชื่อมโยงได้
ทุกการสนับสนุนผ่าน "ค่ากาแฟ" ของคุณ คือพลังที่ช่วยให้เราสามารถทำภารกิจที่สำคัญนี้ต่อไปได้ครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
