โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

ซีรีส์

คอขวด–ทุ่งรับน้ำ–บางบาล–บางไทร–คลองระบายใหม่

คู่มือเข้าใจระบบลุ่มเจ้าพระยาอย่างแท้จริง สำหรับคนยุคที่น้ำเปลี่ยนไปแล้ว ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ประเทศไทยเผชิญกับรูปแบบน้ำที่ “ไม่เหมือนเดิม” ทั้งน้ำเหนือที่มาเร็วกว่าเดิม ฝนภาคกลางที่ตกซ้ำหนัก และน้ำทะเลที่หนุนยาวขึ้นทุกปี เมื่อระบบน้ำเปลี่ยนไป การอธิบายแบบเดิม—ว่า “ปล่อยหรือไม่ปล่อย”, “ท่วมเพราะลำน้ำตัน”, “ทุ่งคือที่รับน้ำ” ไม่เพียงพออีกต่อไป ซีรีส์นี้จึงถูกเขียนขึ้นเพื่อเป็น คู่มือเข้าใจลุ่มเจ้าพระยาตอนล่างอย่างถูกต้องที่สุด ตั้งแต่จุดคอขวดจริง → บทบาทของทุ่ง → การผันน้ำแบบมีลำดับ → ไปจนถึงโครงการคลองระบายบางบาล–บางไทร (ใหม่) ทั้งหมดอยู่ในภาษาที่ทุกคนอ่านเข้าใจ แต่ยังคงความลึกแบบระบบชลประทานครบถ้วน ⭐ ซีรีส์นี้มีประโยชน์อย่างไร? 1. ช่วยให้เข้าใจ “ภาพรวมทั้งระบบ” ไม่ใช่แค่จุดใดจุดหนึ่งท่วม แต่เห็นความสัมพันธ์ของ น้ำเหนือ ฝนภาคกลาง คอขวดปลายน้ำ ทุ่ง 14 แห่ง และเส้นทางระบายใหม่ เหมือนเห็นแผนที่ความคิดของทั้งลุ่มเจ้าพระยาในหน้าเดียว 2. ช่วยตอบคำถามที่คนไทยสงสัยมานาน ✔ ทำไมอยุธยาท่วมบ่อย? ✔ ทำไม “แม่น้ำน้อย” ไม่ใช่คอขวด? ✔ ทำไมต้องมีทุ่งหลายทุ่ง และเปิดไม่พร้อมกัน? ✔ บางบาล–บางไทรสำคัญตรงไหน? ✔ คลองระบายใหม่ช่วยอะไรได้จริง? ทุกตอนถูกเขียนให้ “ยุติความสับสน” ลงแบบชัดเจน 3. ช่วยให้ประชาชนเข้าใจการตัดสินใจของชลประทาน เมื่อเห็นว่าเปิดทุ่งช้า–เร็ว หรือผันน้ำไปทางใด คนจะเข้าใจว่าเหตุผลคืออะไร ไม่เกิดความเข้าใจคลาดเคลื่อนว่า “เขาไม่ช่วยประชาชน” แต่เห็นว่า นี่คือการบริหารความเสี่ยงแบบพื้นที่จริง 4. ใช้เป็นฐานข้อมูลสำหรับการวางแผนท้องถิ่น องค์กรปกครองท้องถิ่น นักวางผังเมือง หรือคนทำงานด้านน้ำ สามารถใช้เป็นข้อมูลประกอบการวางมาตรการพื้นที่ ตั้งแต่ระดับตำบลถึงระดับลุ่มน้ำ 5. สร้างภาษากลางในการสื่อสารด้านน้ำ เมื่อมีความเข้าใจร่วมกันว่า คอขวดคืออะไร ทุ่งทำงานอย่างไร คลองระบายใหม่คืออะไร การถกเถียงในสังคมจะ “ตรงประเด็นขึ้น” ทำให้การแก้ปัญหาน้ำของประเทศก้าวหน้าอย่างแท้จริง ⭐ ใครบ้างที่ควรอ่านซีรีส์นี้? 1. ช่างชลประทานรุ่นใหม่ เพื่อเข้าใจว่าทุ่ง–คอขวด–คลองระบาย ทำงานร่วมกันอย่างไร และเหตุผลของลำดับการผันน้ำแบบบน–กลาง–ล่าง 2. ผู้บริหารท้องถิ่น–จังหวัด–ลุ่มน้ำ เพื่อใช้วางแผนความเสี่ยงรายพื้นที่ และเข้าใจระบบใหญ่ก่อนตัดสินใจมาตรการย่อย 3. ประชาชนในเส้นอยุธยา–ปทุม–นนท์–กทม. กลุ่มที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากระบบคอขวดเจ้าพระยาตอนล่าง 4. นักสื่อสาร–นักข่าว–นักวิชาการ เพื่อใช้ข้อมูลที่ถูกต้องในการอธิบายสถานการณ์น้ำแก่สังคม 5. คนทั่วไปที่อยากเข้าใจว่าทำไมประเทศไทยยังท่วมซ้ำซาก ซีรีส์นี้จะช่วยให้ “เห็นทั้งแผนภูมิ” ไม่ใช่แค่ภาพเดียว 💛 สรุปคำนำ ซีรีส์นี้ไม่ใช่แค่เรื่องทุ่ง–คอขวด–คลองระบาย แต่คือ “คู่มือเข้าใจประเทศไทยยามน้ำมาก” ที่ผสานความรู้เชิงชลประทานกับประสบการณ์พื้นที่จริง เพื่อให้สังคมไทยคุยกันด้วยข้อมูลที่ถูกต้อง

•

6 ตอน

3 รับชม

“เจ้าพระยาหนึ่งเดียว: น้ำ–คน–เขื่อน–ทุ่ง–ทะเล”

✨ คำอธิบายซีรีส์ ซีรีส์นี้เล่าภาพใหญ่ของ “ระบบน้ำเจ้าพระยา” ผ่านสายตาของวิศวกร นักชลประทาน เกษตรกร ชุมชนลุ่มต่ำ และเมืองล่างที่รับแรงกดดันจากน้ำหลาก–ฝนล่าง–ทะเลหนุน พร้อมทั้งอธิบายบทบาทสำคัญของเขื่อนเจ้าพระยาในฐานะหัวใจของการบริหารน้ำฝั่งเหนือสู่ภาคกลางตอนล่าง ซีรีส์จะพาผู้อ่านเข้าใจ 4 ชั้นสำคัญของลุ่มน้ำ ได้แก่ โครงสร้าง (Structure) — เขื่อน อ่างเก็บน้ำ ประตูน้ำ คลองล่าง ระบบระบายน้ำ หน้าที่ (Function) — การหน่วงน้ำ การระบาย การป้องกันเมือง การคงระดับแม่น้ำ ความเสี่ยง (Risk) — น้ำหลาก–ฝนล่าง–side-flow–polder–ทะเลหนุน การเปลี่ยนแปลง (Adaptation) — โครงสร้างใหม่ การจัดโซนพื้นที่ และระบบข้อมูล real-time ผู้อ่านจะเห็นภาพเดียวกันของลุ่มน้ำ ว่า ปัญหาไม่ได้เกิดจากจุดใดจุดหนึ่ง แต่เป็น “ทั้งระบบ” ตั้งแต่ภูมิพล–สิริกิติ์–แควน้อย → เจ้าพระยา → บางบาล–บางไทร → อยุธยา–ปทุม–นนท์–กทม. → ทะเล และจะได้เห็นวิธีเดินหน้า “ลุ่มน้ำเจ้าพระยา 2035” อย่างเป็นรูปธรรม

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

6 ตอน

49 รับชม

“สามภาพของสายน้ำเจ้าพระยา : จากยอดเขื่อนถึงปากอ่าวไทย” (Three Portraits of the Chao Phraya Waterscape)

⭐ คำนำซีรีส์ สายน้ำเจ้าพระยาไม่ใช่เพียงแม่น้ำสายเดียวที่ไหลจากเหนือสู่ทะเล หากคือ “ระบบชีวิต” ที่หล่อเลี้ยงผู้คนตั้งแต่บนภูเขา ป่าต้นน้ำ นาเกลือ และทุ่งข้าว ไปจนถึงปลายอ่าวไทยที่โลกทั้งใบเคลื่อนตัวเข้ามาพบกับผืนแผ่นดินของเรา หลายครั้งที่เราพูดถึงปัญหาน้ำท่วม–น้ำแล้งกันแบบจำเป็นต้องตัดสินใจเฉพาะหน้า แต่แท้จริงแล้ว สายน้ำหนึ่งสายไม่เคยอยู่โดดเดี่ยว การเปลี่ยนแปลงเพียงจุดเดียวอาจส่งแรงสะเทือนไปทั้งลุ่มน้ำ เหมือนเสียงสะท้อนในหุบเขาที่ย้อนกลับมาเสมอ ผมจึงอยากชวนผู้อ่านมองลุ่มน้ำเจ้าพระยาใหม่อีกครั้ง ผ่าน สามภาพสีน้ำ ที่ดูเหมือนไกลกัน แต่แท้จริงแล้วเชื่อมโยงกันทุกหยดน้ำ ตอนที่ 1 พาเราไปยืนที่สันเขื่อนยามเช้า เห็นพระอาทิตย์ค่อย ๆ ลอยเหนือผิวน้ำที่สงบนิ่ง เปรียบเหมือนต้นทางของการตัดสินใจด้านโครงสร้างน้ำ ตอนที่ 2 ลงมาสู่อ้อมกอดของ ทุ่งบางบาล ยามเย็น เห็นบ้านใต้ถุนสูงและพื้นดินที่พร้อมรับ–พร้อมคืนสายน้ำตามจังหวะธรรมชาติ ตอนที่ 3 ปิดท้ายที่ ปากอ่าวไทย ฟ้าสดใส อาณาบริเวณที่เจ้าพระยาส่งสายน้ำหยดสุดท้ายลงทะเล และเป็นจุดที่ระบบน้ำทุกเส้นทางมาบรรจบกันโดยสมบูรณ์ ทั้งสามตอนรวมกัน ทำให้เราเห็นความจริงข้อหนึ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้เลยว่า การบริหารน้ำ ไม่ใช่แค่เรื่องเขื่อนหรือคลอง แต่คือเรื่องของระบบเดียวที่เชื่อมคน พื้นที่ และธรรมชาติทุกส่วนเข้าด้วยกัน หวังว่าซีรีส์สั้น ๆ นี้ จะช่วยเปิดมุมมองใหม่ ๆ และเป็นจุดเริ่มต้นให้เราก้าวไปสู่การจัดการลุ่มน้ำไทยอย่างลึกซึ้ง รอบคอบ และเห็นคุณค่าของทุกพื้นที่ในระบบเดียวกันครับ

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

3 ตอน

53 รับชม

“ระบบน้ำบางบาล–บางไทร” ผ่านมิติ Structure–Function–Risk

การทำงานของ “ระบบน้ำบางบาล–บางไทร” ตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยา โดยมองผ่านมิติ Structure–Function–Risk และความสัมพันธ์ระหว่าง คลองระบายน้ำ, ทุ่งนา, แม่น้ำสายหลัก และอิทธิพลน้ำทะเล 🌏 ภาพรวมของทั้ง 4 บทความ (มุมใหญ่ระดับลุ่มน้ำ) บทความทั้ง 4 เรื่อง เชื่อมต่อกันเป็น “เรื่องยาวชุดเดียว” ที่อธิบายว่า โครงสร้างและการบริหารน้ำในพื้นที่บางบาล–บางไทร ส่งผลต่อเมือง–ทุ่ง–ชุมชน–แม่น้ำ–ทะเล อย่างไรบ้าง โดยแบ่งเป็น 4 เลเยอร์ คือ 1) ภูมิทัศน์และพื้นที่รับน้ำหลาก (Floodplain Landscape) 2) พื้นที่ผลกระทบ 5 โซน (Risk–Benefit Distribution) 3) การบริหารน้ำที่ประตูตอนล่าง (Operational Governance) 4) อิทธิพลน้ำทะเลต่อระบบ (Tidal–Sea Level Interaction) เมื่อประกอบทั้ง 4 บทความเข้าด้วยกัน จะเห็น “ระบบน้ำหนึ่งเดียว” ตั้งแต่ภาคเหนือ → เจ้าพระยา → บางบาล–บางไทร → ทะเล 1) บทความที่ 1 ทุ่งนา + คลองระบาย = โลกของ Structure–Function แห่งบางบาล–บางไทร นี่คือ ภาพเปิดจักรวาล ของทั้งชุด – เห็นทุ่งนา – เห็นคลองระบายน้ำ – เห็นความสัมพันธ์แบบ “ธรรมชาติ–โครงสร้างมนุษย์” เป็นภาพที่อธิบายว่าพื้นที่นี้ “ไม่ได้เป็นแค่ภูมิทัศน์เกษตร” แต่คือ ทางน้ำหลากระดับประเทศ (เป็นฉากหลังของทั้งระบบ) 2) บทความที่ 2 ผลกระทบของน้ำหลากใน 5 โซน – ใครได้ประโยชน์ ใครเสี่ยงอะไร นี่คือบทวิเคราะห์เชิงพื้นที่ ทำให้ผู้อ่านเห็นว่า น้ำหลากไม่ใช่ปัญหาที่กระจายเท่ากัน 5 โซนตั้งแต่ – เมืองอยุธยา – ทุ่งรับน้ำ – คันคลอง – ตอนปลายคลอง – เหนือบ้านเจ้าพระยา ล้วนรับ “ภาระ–ผลประโยชน์” ไม่เท่ากัน เป็นบทความที่อธิบายความ ไม่เท่าเทียมของระบบน้ำ และว่าการแบ่งโซนคือเครื่องมือทำความเข้าใจเชิงนโยบาย 3) บทความที่ 3 การบริหารน้ำที่ประตูตอนล่าง – จุดชี้เป็นชี้ตายของลุ่มน้ำเจ้าพระยา บทความนี้ลงลึกในมิติ “โครงสร้าง–กติกา–ความเสี่ยง” โดยเฉพาะ – ประตูระบายน้ำ 4 บาน – หลัก Outflow Regulation – ความสัมพันธ์ระดับน้ำหน้า–หลังประตู – ถ้าบริหารผิด → ปทุม–นนท์–กทม. เสี่ยงท่วมทันที นี่คือบทความที่ทำให้ผู้อ่านเห็นว่า การบริหารน้ำไม่ใช่แค่เปิด–ปิด แต่คือการควบคุมความปลอดภัยของเมืองใหญ่ 4) บทความที่ 4 อิทธิพลระดับน้ำทะเล (Sea Level) ต่อการระบายน้ำปลายคลองบางไทร บทความนี้คือการเชื่อม “ระบบแม่น้ำเจ้าพระยา” เข้ากับ ทะเล – น้ำขึ้นน้ำลง – head difference – ศักย์ไฮดรอลิก แสดงให้เห็นว่า ประตูปลายคลองจะปล่อยน้ำได้หรือไม่ ไม่ได้ขึ้นกับ “ประตู” แต่ขึ้นกับ – ระดับน้ำทะเล – ระดับน้ำเจ้าพระยาท้ายเขื่อนพระราม 6 – ความสามารถระบายน้ำที่ลดลงเมื่อ head difference เหลือน้อยมาก นี่คือบทความที่ตีแผ่ความจริงว่า ปลายคลองนี้อยู่ภายใต้อำนาจของธรรมชาติมากกว่ารัฐ สรุปใหญ่ 4 บทความเล่าอะไร? 🔹 ทั้ง 4 บทความร่วมกันเล่าเรื่อง “สถาปัตยกรรมน้ำของประเทศไทย” ที่ซับซ้อนมาก ตั้งแต่ พื้นที่สูง – ทุ่งราบ – คลอง – ประตู – แม่น้ำ – ทะเล 🔹 มอบภาพใหญ่ที่ชัดเจนว่า ระบบน้ำบางบาล–บางไทร ไม่ใช่แค่โครงการชลประทาน แต่คือระบบความปลอดภัยของลุ่มน้ำเจ้าพระยา–กรุงเทพฯ 🔹 ผู้อ่านจะเห็น 4 ระดับความจริง ภูมิทัศน์น้ำ ความไม่เท่าเทียมของผลกระทบ กลไกการควบคุมน้ำของรัฐ ธรรมชาติที่กำกับระบบทั้งหมด

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

4 ตอน

92 รับชม

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

41 นาทีที่แล้ว • สิ่งแวดล้อม

🌊 EP6 — คลองระบายบางบาล–บางไทร (ใหม่): โครงสร้างเพิ่ม “ความสามารถระบาย” ของลุ่มเจ้าพระยาตอนล่าง

ระบบทุ่งบางบาล–บางไทรใน EP5 ทำหน้าที่ “หน่วงน้ำ” และ “เลื่อนเวลา”

แต่ไม่สามารถเพิ่มความสามารถระบาย (Qmax) ของเจ้าพระยาตอนล่างได้

เพราะปลายน้ำติดคอขวดปทุม–นนทบุรี–กรุงเทพฯ... อ่านต่อ

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

41 นาทีที่แล้ว • สิ่งแวดล้อม

🌊 EP5 — บทบาทของทุ่งบางบาล–บางไทรในระบบเดิม: เครื่องมือหน่วงน้ำที่คุมความปลอดภัยของอยุธยา

ทุ่งบางบาล–บางไทร เป็นหนึ่งในพื้นที่รับน้ำที่สำคัญที่สุดของลุ่มเจ้าพระยาตอนล่าง

ตั้งอยู่ในพื้นที่... อ่านต่อ

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

42 นาทีที่แล้ว • สิ่งแวดล้อม

🌊 EP4 — หลักการตัดสินใจ “ผันน้ำเข้าทุ่ง” ของลุ่มเจ้าพระยา: ลำดับก่อน–หลัง และเหตุผลเชิงวิศวกรรม

ระบบทุ่งรับน้ำของลุ่มเจ้าพระยา (14 ทุ่ง) ถูกออกแบบมาเพื่อ “รับ–พัก–หน่วง–คาย”

ตามสภาพน้ำเหนือ–ฝนภาคกลาง–และภาวะน้ำทะเลหนุน... อ่านต่อ

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

42 นาทีที่แล้ว • สิ่งแวดล้อม

🌾 EP3 — 14 ทุ่งรับน้ำชัยนาท–อยุธยา: โครงสร้างหน่วงน้ำของลุ่มเจ้าพระยาตอนล่าง

การบริหารน้ำลุ่มเจ้าพระยาตอนล่างไม่สามารถพึ่งพาพื้นที่ลำน้ำอย่างเดียวได้ เพราะความสามารถระบายของเจ้าพระยาตอนล่าง มีข้อจำกัดตามธรรมชาติ และตามโครงสร้างเมือง เช่น คอขวดปทุม–นนทบุรี และอิทธิพลน้ำทะเลหนุน... อ่านต่อ

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

42 นาทีที่แล้ว • สิ่งแวดล้อม

🌊 EP2 — ทำไม “แม่น้ำน้อย” ไม่ใช่คอขวดของลุ่มเจ้าพระยา

ข้อเท็จจริงทางชลประทาน–อุทกวิทยา เพื่อยุติความสับสน... อ่านต่อ

โลกเปลี่ยน เราต้องเปลี่ยน

•

43 นาทีที่แล้ว • สิ่งแวดล้อม

🌊 EP1 — คอขวดของลุ่มเจ้าพระยา: นิยามทางชลประทาน และตำแหน่งจริงของปัญหา

การบริหารน้ำลุ่มเจ้าพระยาในฤดูน้ำหลากมีปัจจัยซับซ้อนหลายระดับ ทั้งจากน้ำเหนือ (inflow จากเขื่อนภูมิพล–สิริกิติ์), ฝนภาคกลาง, โครงสร้างเมือง, และอิทธิพลน้ำทะเลหนุน แต่ปัจจัยที่สำคัญที่สุด และเป็นตัวกำหนด “ความเร... อ่านต่อ